Sự xuất hiện của đường sắt cao tốc đã rút ngắn khoảng cách giữa hai miền nam bắc Đài Loan, du khách tấp nập tạm dừng chân trong không gian này, để lại ấn tượng và kỷ niệm đẹp cho những khoảnh khắc thoáng qua.

Tàu cao tốc chở hành khách đến đích, đi lại giữa trạm này với trạm khác, hành khách cứ chuyển đổi không gian, thay đổi tâm trạng, chưa biết trạm kế tiếp sẽ như thế nào, nhưng chắc chắn sẽ là sự thay đổi khôn lường.

Năm 2007, tàu cao tốc của Đài Loan chính thức thông xe, đi ngang các huyện thị miền tây, rút ngắn thời gian đi lại của hành khách. Hưởng thụ sự tiện lợi giao thông, kiến trúc nhà ga mới lạ, khơi dậy trí tưởng tượng mới của người dân về phương tiện giao thông công cộng. Nối tiếp các nhà ga tàu cao tốc Đài Bắc, Đào Viên, Tân Trúc, Đài Trung, Gia Nghĩa, Đài Nam và Cao Hùng, ngày 1-12-2015, nhà ga Miêu Lật, Chương Hóa và Vân Lâm cũng được thông xe, không những tiết kiệm thời gian đi lại mà kiến trúc nhà ga cũng được đổi mới, vượt trội trước đó chỉ nhấn mạnh tốc độ và chức năng của nhà ga, xây dựng kiến trúc xanh với môi trường bền vững và kết hợp với đặc sắc địa phương, xoay chuyển tầm nhìn và kéo gần khoảng cách giữa con người với môi trường tự nhiên, giống như ý tưởng mà tàu cao tốc muốn truyền đạt : “Sự tiếp xúc thật sự (Be there)”.

Mở mang tầm mắt, tận hưởng cảnh quan đặc sắc của Đài Loan trong khoảnh khắc ngắn ngủi

Yang Zi Bao (Dương Tử Bảo), cựu đại diện Trung Hoa Dân Quốc tại Pháp, hiện là thứ trưởng Bộ văn hóa của Đài Loan, đã có trải nghiệm đáng nhớ về phong cảnh khi ngồi tàu cao tốc. Mỗi khi tàu cao tốc khởi động, ông rất phấn khích và trong lòng tràn ngập mong đợi, trông chờ triển khai “chuyến du lịch ngắm cảnh đầy ý nghĩa”.

Đoạn đường sắt cao tốc ở Đài Bắc di chuyển dưới lòng đất, qua khỏi ga Bản Kiều mới bắt đầu nhìn thấy sự thay đổi của cảnh quang, đoạn đường từ Đào Viên đến Tân Trúc có thể nhìn thấy rất nhiều ao hồ, khi tàu cao tốc di chuyển vào Tân Trúc, là trung tâm khoa học công nghệ của Đài Loan, hành khách sẽ cảm nhận được sự khác biệt giữa thành thị và nông thôn, qua hết đường hầm là vùng núi, tiếp đó sẽ nhìn thấy những cánh đồng lúa xanh rì trải rộng bát ngát, sau ga Đài Trung là cánh đồng xanh và làn mây trắng, làm dịu không khí căng thẳng, bận rộn của đời sống đô thị. Xuyên qua vùng đồng bằng Gia Nam và chí tuyến Bắc là miền nam Đài Loan.

Yang Zi Bao cho biết, suốt đường đi, tầm nhìn cứ thay đổi không ngừng, thời tiết tại mỗi khu vực cũng khác nhau rất nhiều. Mỗi khi tiếp đón khách nước ngoài, Yang Zi Bao rất thích kiến nghị những người có lịch trình chặt chẽ này nên ngồi tàu cao tốc, “Ngồi tàu chưa được 2 tiếng đồng hồ nhưng có thể thưởng thức phong cảnh xinh đẹp tràn đầy đặc sắc của Đài Loan”.

Không những phong cảnh ngoài cửa sổ rất phong phú mà thiết kế bên trong nhà ga cũng sẽ làm cho hành khách có những cung bậc cảm xúc khác nhau. Trong mắt của Yang Zi Bao, kỹ thuật xây dựng hiện đại trong nhà ga với bức tường, cột trụ, bức tường kính và khung thép, đều rất thú vị.

Nhìn kiến trúc của 3 ga tàu mới là có thể thấy được sự thiết kế khéo léo của kiến trúc sư, tận dụng khoảng thời gian dừng chân trong ga tàu để ngắm nhìn sự thay đổi ánh sáng trong không gian, tường kính trong suốt là để cho hành khách mở to mắt ngắm  phong cảnh ngoài cửa sổ, thỏa sức ngắm nhìn, cảm thụ thẩm mỹ.

Kiến trúc nhà ga hài hòa với thiên nhiên, thể hiện tinh thần Khách Gia

Sau khi thiết kế ga Wu-Ri Đài Trung, Xue Zhao Xin (Tiết Chiêu Tín), kiến trúc sư chủ trì của Văn phòng kiến trúc sư HOY lại nhận dự án thiết kế ga Miêu Lật . Sau khi nhận dự án thiết kế, ông suy nghĩ : “Miêu Lật là làng của người Khách Gia (người Hẹ), nên làm thế nào để thể hiện được tinh thần của người Khách Gia?”, Xue Zhao Xin cũng là người Khách Gia, ông lật ra rất nhiều bản phác thảo thiết kế, bao gồm mở rộng khái niệm ga Đài Trung, dùng biểu tượng con thoi của máy dệt để thể hiện cảm giác tốc độ của tàu cao tốc và kết nối chức năng ga tàu từ Nam ra Bắc.

Nhóm thiết kế cho rằng, ngày nay, cảm giác tốc độ của tàu cao tốc đã không còn là điều đáng kinh ngạc, trước đó, kiến trúc nhấn mạnh chức năng, ngày nay, khi đối mặt với biến đổi khí hậu, nên có một suy nghĩ khác. Xue Zhao Xin nhận thấy, kiến trúc phải hài hòa với thiên nhiên.

Nhóm thiết kế này đã có kinh nghiệm thiết kế kiến trúc xanh hơn 10 năm, họ bước ra khỏi khuôn khổ “ga tàu”, lần đầu tiên ứng dụng khái niệm “Smart Skin”, thiết kế ga tàu có thể điều chỉnh nhiệt độ, mùa đông ấm áp, mùa hè mát mẻ để giảm tiêu thụ năng lượng.

Nhóm thiết kế sử dụng dữ liệu phân tích góc độ bị ánh sáng mặt trời chiếu rọi ở thị trấn Hậu Long, huyện Miêu Lật, họ phát hiện nóc nhà và phía nam là nơi bị ánh nắng mặt trời chiếu rọi với cường độ mạnh nhất, cho nên đã lắp đặt tấm pin năng lượng mặt trời trên nóc nhà, không những có thể chủ động cung cấp điện mà còn có tác dụng che nắng

Công viên cảnh quan trước ga tàu có chức năng thu hồi và tận dụng nước mưa, cũng là công viên sinh thái, trồng các loại thực vật chủ yếu của địa phương này. Công viên cũng có thể điều chỉnh nhiệt độ của gió, sau khi gió nóng được điều chỉnh mát hơn, có thể làm cho tòa kiến trúc nhanh chóng giảm nhiệt, khiến hiệu quả tiết kiệm năng lượng của ga tàu càng rõ rệt hơn.

Kính vòm ở lối đi ngoài đường được vẽ chấm nhỏ như hoa trẩu và lá xanh, khi ánh nắng mặt trời chiếu xuống, sẽ khiến cho con người có cảm giác như đang đi dưới bóng râm cây trẩu, khi ngẩng đầu nhìn lên, có thể nhìn thấy rõ bầu trời xanh qua từng cánh hoa trẩu, biểu tượng của Miêu Lật ẩn náu trong kính vòm này, mang ý nghĩa sâu sắc.

Lối đi ở đại sảnh ga tàu rất dễ nhận thấy, vào cửa là sẽ lập tức nhìn thấy thang cuốn và thang máy, thang cuốn đến thẳng sân ga ở đây dài nhất trong 12 ga tàu của Đài Loan, và dùng “ánh sáng” để cho hành khách tự động nhận ra hướng đi mà không cần phải dựa vào biển báo, kính màu đám mây có thể ngăn chặn trường hợp bị lộ khi phụ nữ mặc váy ngắn. Xue Zhao Xin cho biết, công trình công cộng không cần nhiều biển báo, ga tàu nên dùng không gian với ký hiệu đơn giản để cho hành khách tận hưởng không gian và đặc sắc kiến trúc trong chuyến du lịch thoải mái, giữ lại hồi ức tốt đẹp.

Sau khi ga Miêu Lật xây xong đã giành được sự đánh giá cao của cư dân địa phương, lối thiết kế đã thể hiện lên tinh thần tiết kiệm của người Khách Gia và cũng đã vinh dự giành được giải kiến trúc xanh mức kim cương.

Ánh sáng, bóng tối và phối cảnh gây ảo giác, cảm giác siêu thực giống như cảnh trong phim

Phụ trách thiết kế ga tàu cao tốc Tân Trúc là Yao Ren Xi (Diêu Nhân Hỉ), người sáng lập công ty thiết kế Da Yuan (Đại Nguyên), ông tiếp tục nhận dự án thiết kế ga Vân Lâm và Chương Hóa. Yao Ren Xi từng đi Mỹ học về điện ảnh, ông thích dùng phân cảnh để tưởng tượng ra không gian kiến trúc, nhìn thấy sự lạ lẫm và sự bồn chồn của hành khách khi di chuyển tại ga tàu, ông hy vọng lối thiết kế của ga tàu sẽ để cho hành khách có thể gởi gắm tâm hồn hoặc là một quang cảnh khiến cho hành khách cảm động

 “Quang cảnh” sẽ ảnh hưởng hoặc khơi dậy nhận thức của con người đối với không gian, để cho cư dân địa phương có cảm giác đồng thuận, để cho hành khách dừng chân có cảm giác tin cậy, để cho ga tàu cao tốc mới trở thành biểu tượng hoặc là cánh cửa dẫn đến địa phương này.

Chương Hóa là trung tâm phân phối hoa của Đài Loan, ga Chương Hóa dùng hoa làm cột trụ, môi trường bên trong được bao quanh bởi thực vật xanh và kéo dài đến mảnh ruộng ngoài trời, dưới ánh đèn trang trí có vẻ đẹp siêu thực, giống như cảnh trong phim. Năm 2016, ga tàu này đã giành được giải “Người dân bình chọn” trong hạng mục kiến trúc ga tàu A+ do trang web Architizer của Mỹ tổ chức

Nhóm thiết kế đã dùng cột trụ màu trắng thể hiện hình ảnh của hoa, trên mái nhà là những bông hoa, dùng hình tam giác tượng trưng hoa nở và hướng về phía bắc, ngoài có thể tránh ánh nắng chiếu trực tiếp ra, khi ánh sáng tự nhiên được chiếu xạ vào bên trong và chiếu vào trụ hoa, tùy theo góc độ chiếu rọi khác nhau, trong phòng sẽ có những biến đổi khác nhau.

Yao Ren Xin cho rằng, sự quyến rũ của cột trụ là ở hình dạng và cảm giác về không gian, có thể che khuất tầm mất và cũng khác với ấn tượng cứng nhắc đối với cột trụ tròn và vuông. Vì vậy, ông đặc biệt thiết kế cột trụ có hình dạng cánh hoa toàn màu trắng trên rộng dưới hẹp nhằm giải quyết vấn đề cột trụ che khuất tầm mắt, không những làm tăng hiệu ứng thị giác không gian mà còn khiến cho hành khách qua lại cảm nhận được sự thay đổi của quang cảnh.

Khi xuống xe, hành khách đáp chuyến xe lên phía bắc nhìn thấy hình tam giác trên mái nhà và đang còn thắc mắc trong lòng thì thang cuốn đã đưa họ đến mặt đất, cảnh vật trước mắt sẽ lập tức giải đáp thắc mắc này, bông hoa hình tam giác kéo dài đến cột trụ, thông qua bóng cột trụ hoa được phản chiếu sáng như gương trên sàn nhà, hành khách bỗng chốc chợt hiểu, thì ra đây là một đóa “hoa”.

Hành khách lại ngẩng đầu lên nhìn, nhìn thấy trần nhà gam màu xanh lạnh sẽ lập tức cảm nhận sự mát mẻ chứ không phải sự cáu kỉnh bực dọc. Tầm nhìn một lần nữa lại di chuyển đến cửa sổ sáng sủa, được bao quanh bởi thực vật xanh, khiến cho người đang ngắm nhìn cảm thấy thoải mái tâm hồn, và không phân biệt được mình đang ở trong nhà hay ngoài trời.

Bước ra ga tàu, tầm mắt lại di chuyển đến chữ “Điền” ở ngoài trời, giống như vẻ đẹp ruộng đồng được hình dung trong câu thơ của 8 phong cảnh đẹp ở Chương Hóa “Vân cứ vân lai phong phiến phiến, điểu phi điểu lạc thủy điền điền”. Khi màn đêm buông xuống, dưới ánh đèn trang trí, cảm giác như đang ở trong phòng kính của thế giới siêu thực, tưởng chừng như bước vào bối cảnh trong phim ảo tưởng, thỏa sức khám phá tương lai. Các cảnh tượng này không hề bị lặp đi lặp lại, đây chính là cảm giác phim ảnh mà Yao Ren Xi thích nhất.

Hình ảnh của Vân Lâm - Cột trụ và độ nghiêng làm nên nhịp điệu âm nhạc

So với ga Chương Hóa dùng hình dạng của hoa, ga Vân Lâm sử dụng những cột trụ đơn giản và giống nhau tạo nên quang cảnh trừu tượng và không lặp đi lặp lại. Yao Ren Xi kể về cách nghĩ của ông lúc bấy giờ là dùng yếu tố lặp đi lặp lại, dùng hình dạng “Nghiêng” để tạo ra cảm giác liên tục và đều đặn, sau khi sắp xếp, hình thành hình dạng thon dài đối với thị giác thì sẽ giống như ký hiệu âm nhạc, có thể viết nên một bản nhạc cảm động lòng người.

Các tấm lợp trên mái nhà chồng chất lên nhau, từ trên phủ xuống, ánh sáng lọt vào khe hở hình thành “cái bóng”, ánh sáng và bóng tối sẽ thay đổi theo giờ giấc, khiến cho yếu tố kiến trúc lặp lại tạo ra quang cảnh khác nhau.

Yao Ren Xi cho biết, “Kiến trúc là cố định, dùng sự thay đổi của ánh nắng mặt trời để cho thị giác và kiến trúc tạo ra nhịp điệu, đây chẳng phải là đưa sự thay đổi của môi trường tự nhiên tập trung vào không gian này hay sao?”, hiểu sâu sắc hơn là, không cần mưu mẹo cũng có thể để cho sự thay đổi của tự nhiên được thể hiện trong sự ràng buộc. Dùng yếu tố kiến trúc, cụ thể, hiển thị ánh sáng và bóng tối ảo, dùng không gian nói lên quang cảnh. Trong tài liệu quảng cáo ga tàu đã dùng “Vân quang Lâm ảnh (ánh sáng trời mây và bóng rừng)” để miêu tả ga Vân Lâm. Yao Ren Xi nhận xét, sự mô tả này rất sát thực tế.

Đường sắt cao tốc rút ngắn khoảng cách giữa hai miền nam bắc Đài Loan, tập trung những phong cảnh xinh đẹp của Đài Loan, để cho con người không suy nghĩ lung tung khi đang di chuyển, ngắm nhìn cảnh vật ngoài cửa sổ, tạm dừng cuộc sống, tận hưởng những phút giây của riêng mình.