Lao mình vào lòng biển sâu thẳm mênh mông, hít thở trong dòng chảy đại dương có nhiều biến đổi, ngắm nhìn một chuỗi dài bọt khí được thở ra tạo thành luồng bong bóng khí đang từ từ bay lên.

Bắt đầu từ năm 1990, Đạo diễn phim tài liệu Ke Chin-yuan phần nhiều đều trải qua những năm tháng ngâm mình dưới đáy biển trong tình trạng giống như thế.

Vì quan tâm và theo dõi từ lâu đến vấn đề sinh thái, qua chiếc ống kính ông Ke Chin-yuan đã ghi chép được rất nhiều đặc tính sinh thái tại vùng biển Đài Loan, ông thấy được trong vòng 20 năm ấy những thay đổi lớn mạnh của hệ sinh thái không có khả năng phục hồi, khiến trong lòng nảy sinh nỗi lo lâng lâng khó tả.

Cái nhìn sâu sắc hơn về đại dương

Sinh ra và lớn lên ở vùng nông thôn và làng chài Shengang, Changhua (thị xã Thân Cảng huyện Chương Hóa), ông Ke Chin-yuan dành ra một tình cảm đặc biệt cho môi trường biển cả, do đó, ông đã chọn trục thời gian làm khái niệm quay phim, áp dụng phương pháp điều tra điền dã để ký sự, giúp đại dương nói lên tiếng nói của mình.

Mặc dù từ nhiều năm qua Đạo diễn Ke Chin-yuan đã quay được nhiều hình ảnh quý giá, và lần lượt cho thực hiện thành nhiều chuyên đề khác nhau để ra mắt trên Taiwan Public Television Service - PTS (Đài truyền hình Công Cộng Đài Loan), nhưng trong lòng của đạo diễn vẫn giữ mãi một sứ mệnh chưa được hoàn thành, với mong muốn thực hiện một bộ phim tài liệu hoàn chỉnh về đại dương, tái hiện môi trường và sự biến đổi của biển cả, đây cũng là ý tưởng khởi đầu cho kế hoạch dựng lại bộ phim tài liệu mới.

Kế hoạch này đã được quy hoạch từ năm 2009, chính thức khởi quay vào năm 2010, sử dụng dàn máy quay đời mới có độ nét cao, bộ phim đã được thực hiện trong suốt 5 năm liền, cuối cùng vào đầu năm 2016, bộ phim tài liệu về “Đại dương” đã được hoàn tất, trong đó đã tập hợp 35 phân đoạn video về một hệ sinh thái tự nhiên, giản dị của biển, lần đầu tiên được phát sóng trên kênh phim tài liệu của Đài truyền hình PTS.

Quang cảnh đầu tiên trong bộ phim tài liệu, đó là dòng suối nước nóng được phun trào lên từ dưới đáy biển của hòn đảo Guishan (đảo Quy Sơn), cùng với tiếng kêu ùng ục của biết bao bọt khí đang sôi sục, trở thành nguồn âm thanh duy nhất để mở màn cho bộ phim.

Ông Ke Chin-yuan cho biết, “Núi lửa nằm dưới đáy biển là một cảnh tượng hiếm thấy trên thế giới, vậy mà nó đã xuất hiện tại Đài Loan, chúng tôi không những quay phim mà còn thu âm ghi lại thực trạng, giúp mọi người cảm nhận được Đài Loan đích thực là một hòn đảo có tính biến đổi cao, có đầy đủ xu hướng phát triển.” Ông Ke Chin-yuan hy vọng từ bộ phim sẽ giúp cho khán giả hiểu được trong những xu hướng phát triển này, thực ra là đến từ thế giới nằm dưới mặt nước biển.

Trong một loạt tổ khúc đại dương nối tiếp với nhau giữa 35 phân đoạn video, đã lần lượt được thể hiện theo thứ tự như lịch sử địa chất, sự tiến hóa của sinh vật, tác động từ hoạt động của con người, sự tàn phá và sự tái sinh của môi trường sinh thái..., với mỗi một đoạn video đều tiêu biểu cho từng câu chuyện khác nhau, ngoài ra, cũng dựa vào các loài vật nổi tiếng để truyền đạt ý tưởng kể chuyện, “Qua sự theo dõi được tích góp từ hơn 20 năm nay để có thể ra mắt bộ phim “Đại dương”, thay vì nói rằng nó là phim tài liệu, cũng có thể nói thực tế hơn đây là một đoạn lời nói đầu mang tính chất câu chuyện.” - Ông Ke Chin-yuan cho hay.   

Lắng nghe hơi thở từ đại dương của chúng ta

Hơn nữa, lần này ông Ke Chin-yuan đã chọn phương thức quay phim giống phim câm để thực hiện, không sử dụng lời dẫn giải để thuyết minh, cũng không có phối ghép nhạc để nâng cao hiệu quả âm thanh, mà chỉ thuần túy giữ lại các tiếng động dưới đáy biển. 

“Chỉ sử dụng hoàn toàn hình ảnh chân thật và sự đối thoại của ngư dân để nêu bật vấn đề, kỳ vọng mọi người có thể im lặng hơn và nhìn một cách chăm chú vào tất cả thông tin được truyền đạt từ hình ảnh, nếu thêm vào âm nhạc cùng lời dẫn giải, sẽ gây xáo trộn đến cảm xúc của người xem phim, làm giảm đi hàm ý mà tôi muốn chuyển đạt đến người xem, đó là : hãy chú ý vào các hình ảnh trong phim.” - Ông Ke Chin-yuan chia sẻ, phần đông người dân đều không có cơ hội lao mình xuống biển, chưa có “nghe” qua tiếng động bò đi bò lại của con cua, tiếng kêu của loài cá cùng với tiếng gọi của cá voi với con mình, ông hy vọng có thể cung cấp cho người xem phim một loại hình khác để lắng nghe tiếng nói của đại dương, thấy được diện mạo và nguồn sống dồi dào của biển cả.

Ông Yu Li-ping, Nhà sản xuất bộ phim “Our Island” (Hòn đảo của chúng tôi) của Đài truyền hình PTS chia sẻ quá trình sản xuất phim cho biết, theo kế hoạch thực hiện ban đầu về phim tài liệu “Đại dương” là cho quay hình các gia tộc của loài vật, qua cách làm này làm cho người xem thật ưa thích, và cũng rất giàu ý nghĩa, “Nhưng theo sự nhận xét của Đạo diễn Ke Chin-yuan cho là cách thể hiện này còn thiếu nhiều sáng kiến, ông hy vọng nằm trong môi trường mỹ học Đông phương, cần hội nhập thêm một ít tinh thần sáng tạo, ông nói, nếu như để tác phẩm của Đài Loan được hiện diện trên cộng đồng quốc tế, điểm mấu chốt của nó sẽ là đề xuất sáng kiến cải tiến.” Ông Yu Li-ping còn cười nói, lần này Đạo diễn Ke đi theo đường hướng tiết kiệm lời ăn tiếng nói trong phim.

Bơi khắp ba đại dương tìm về ký ức của Đài Loan

Từ công việc quay phim tài liệu về “Đại dương”, đã giúp Đạo diễn Ke Chin-yuan quay được hình ảnh của con Cá voi lưng gù mà ông đã theo đuổi từ hơn 20 năm nay, trong lòng dâng lên một sự cảm động khó tả. “Kể từ năm 1990 rồi chờ mãi tới năm 2001, tôi lần đầu tiên mới thấy được tại vịnh biển Orchid Island (hay Lanyu - đảo Lan Dự) có con cá voi lưng gù bơi ngược dòng chảy di cư tới vùng biển Đài Loan, vào thời đó nó chỉ ở lại được khoảng một tháng, mặc dù chúng tôi có thuê tàu ra khơi, nhưng lại không lặn xuống biển để quay phim, bởi vì hễ khi con tàu tiến gần đã không thấy nó đâu rồi.” Lúc ấy ông Ke Chin-yuan chỉ có thể nhìn xa từ trên thuyền hoặc trên bờ, cho tới sau này không còn dịp nào để thấy được hình bóng của con cá nữa.

Thực ra vào thời kỳ Nhật Bản, vùng biển Nam bộ Đài Loan từng là điểm nóng để săn bắt cá voi, còn hiện nay đã bị cấm bắt từ lâu rồi.

Để tái hiện Đài Loan từng là một trong những vùng quê hương di cư của cá voi lưng gù, ông Ke Chin-yuan cùng với đoàn quay phim đặc biệt tới tận Vương quốc Tonga ở phía Nam Thái Bình Dương để tìm kiếm bóng dáng của cá voi lưng gù, “Khi mới tới trong ngày đầu tiên, chúng tôi cho quay một lúc những cảnh mà tôi đã hằng mong muốn từ 20 năm nay, thật sự rất cảm động, mặc dù tôi cũng rất muốn ngắm nghía nó một cách kỹ lưỡng hơn nữa, nhưng vẫn tự nhắc nhở mình đến là để làm việc, dẫu là chốn tiên cảnh, nhưng cũng phải lập tức dùng máy quay phim để ghi lại tường tận về thực trạng, vì cứ sợ con cá này bơi thật nhanh lại biến mất đâu rồi.”   

Đối với một nhà làm phim tài liệu, họ cần phải gác lại cảm xúc của mình khi đứng sau ống kính, nhưng lần này đã làm cho nội tâm của Đạo diễn Ke bị khuấy động, ngay cả ở trước ống kính cũng có thể cảm nhận được điều này. Ông Yu Li-ping đi cùng với đoàn quay phim không bao giờ quên được hình ảnh Đạo diễn Ke lúc ở trên tàu, hai bàn tay của ông nắm chặt máy quay phim, toàn thân không ngừng run rẩy, không hiểu được đó là vì sự tiêu hao thể lực hay là đang mang trong lòng nỗi xúc động, lúc đó cũng khiến ông Yu Li-ping cảm nhận được sự xao động ấy, “Mỗi ngày chúng tôi đã phải chờ đợi trên biển tới hơn 12 tiếng đồng hồ, khi chờ được rồi còn phải mất vài giờ đồng hồ để cảm thụ được sự tiếp nhận đến từ con cá voi lưng gù, thì mới có thể từ từ lặn xuống biển để quay phim, sau đó được nghe thấy tiếng kêu của nó, thấy được con cá nhảy lên khỏi mặt nước, đây là một cảnh tượng vô cùng cảm động.”

Do tác động từ các hoạt động của con người, khiến cho nhiều loài vật quý hiếm không còn xuất hiện thường xuyên trên vùng biển Đài Loan, vì vậy, Đạo diễn Ke chọn lựa con đường đi quay phim ở nước ngoài, ông muốn dùng hình ảnh để nhắc nhở mọi người, cần áp dụng phương pháp chính xác để chung sống với nhau, bảo tồn và phát triển bền vững nguồn tài nguyên biển vô cùng quý giá của chúng ta.

Để quay được hình ảnh bơi lội khá thoải mái của cá nhám voi, ông Ke Chin-yuan cũng nếm trải không ít khổ cực, bắt đầu tìm kiếm từ bờ biển phía Đông cho đến bờ biển phía Tây, kể cả vùng biển Nam bộ của Bành Hồ ông cũng đều tìm đến, nhưng không sao quay được cảm giác chân thật của loài cá nhám voi ngược dòng chảy di cư tới vùng biển Đài Loan, cuối cùng ông đành đi quay phim tại Philippines.

Nhằm ghi nhận được những hình ảnh tự nhiên như cảnh san hô đẻ trứng tập thể ở vùng nước nhiệt đới, hàng triệu con cá nhồng di trú ngược dòng tạo thành dòng xoáy ngoạn mục, những con cua đất băng qua đường tiến tới bờ biển để giũ xuống các quả trứng mang đầy bụng, dưới sự lên xuống của thủy triều đã đẩy con sam biển thời tiền sử lên bờ sinh sản, dân tộc Tao ở hòn đảo Orchid Island diễn ra nghi lễ đánh bắt cá chuồn theo phương pháp truyền thống của tổ tiên, người phụ nữ thu hái rong biển ven bờ biển Đông Bắc v.v..., tính trung bình ông Ke Chin-yuan đã phải sử dụng tới hơn 200 bình dưỡng khí mỗi năm, song còn phải giữ mối liên hệ chặt chẽ với ngư dân ở các nơi vào bất kỳ lúc nào, ông thật không đành bỏ lỡ đường di chuyển của bất cứ một loài cá di trú nào cả, để thực hiện phim ký sự những loài vật quý hiếm, đi rong ruổi trên khắp ba đại dương.

Kêu gọi và quy tụ lực lượng của quần chúng

Lúc leo núi, nếu thấy mệt thì có thể dừng chân nghỉ ngơi, còn đeo bình dưỡng khí lặn xuống nước có mệt thì cũng không có điểm dừng nghỉ, nói về nỗi vất vả khi ghi chép hình ảnh đại dương, chỉ có thể thật sự cảm nhận được trong khoảnh khắc đầu tiên khi lao mình xuống dòng nước biển sâu, ông Ke Chin-yuan cảm thấy đại dương là môi trường bất tận sẽ không bao giờ được quay cho hết, ông dự tính sẽ công khai phim tài liệu “Đại dương” trình chiếu miễn phí trước công chúng, và đã biên tập ra 46 đoạn phim ngắn có phối nhạc cho trình chiếu trên mạng, hy vọng qua các đoạn phim này sẽ thu hút càng nhiều người thấy được cảnh quang đất mẹ thiên nhiên bao la đó.

Trước khi khép lại phim tài liệu, trên màn ảnh đã đọng lại cảnh quay huấn luyện viên Guo Dao-ren (Quách Đạo Nhân) thực hiện công tác tạo lại sự sống của loài mực lá, cùng với hình ảnh của ông Ke bơi lang thang giữa các khối bê tông chắn sóng nằm rải rác trên biển, dường như đang nhắc nhở chúng ta, tất cả sự ô nhiễm trên đất liền cuối cùng đều do vùng biển hứng chịu, và rồi đại dương sẽ hướng tới tương lai hy vọng hay bị tiêu diệt, còn có hồi kết của câu chuyện vẫn chưa kể hết.