Những ký ức thuộc về thành phố cổ Taichung

Những câu chuyện này xảy ra ở thành phố Taichung, theo số liệu thống kê của cơ quan chính phủ, ở Taichung có khoảng 80.000 người lao động nước ngoài, là một thành phố tập trung đông người lao động di trú đứng thứ 3 tại Đài Loan. Ở Ga xe Taichung và xung quanh First Square (Quảng trường số 1) (kể cả Qingqao street - con đường bán các loại thảo dược), đây là những tụ điểm thu hút đông đảo người lao động di trú tới vui chơi, sinh hoạt trong các ngày nghỉ lễ.

Địa chỉ hiện nay của First Square xưa kia chính là khu “Chợ công cộng số 1 bán hàng lẻ của thành phố Taichung” được thành lập vào năm 1908, sau vụ hỏa hoạn xảy ra năm 1978, chợ công cộng này được tái thiết lại thành “First Square”, là một tòa nhà hỗn hợp đa năng với khu thương mại, khu vui chơi giải trí và chung cư. Vào những năm đó, tại First Square đã tập họp chuỗi cửa hàng bách hóa có thiết kế tối tân và bán hàng moden nhất, cũng từng là địa điểm hẹn hò và dạo phố lý tưởng dành cho giới trẻ, tuy nhiên, vào năm 1995 do vụ cháy nhà hàng Wei-Er-Kang ở Taichung, khiến cộng đồng xã hội bắt đầu nâng cao cảnh giác về công tác kiểm tra an toàn phòng cháy chữa cháy, do “First Square” không đạt yêu cầu tiêu chuẩn về phòng cháy chữa cháy, đây cũng là nguyên nhân gián tiếp khiến số lượng khách đến vui chơi mua sắm giảm hẳn, trung tâm thương mại ngày một vắng vẻ đìu hiu.

Từ sau năm 2000, dần dần có nhiều cửa hàng Đông Nam Á mở cửa khai trương tại First Square, nơi đây đã trở thành địa điểm mua sắm và họp mặt chủ yếu của những người lao động di trú đến từ Đông Nam Á, đối với các bạn lao động nước ngoài, trung tâm thương mại này hầu như đã trở thành một thiên đường nhỏ vào mỗi dịp nghỉ lễ, rồi cũng thật tự nhiên biến thành điểm trú chân quan trọng của Nhóm “1095,” thúc đẩy họ tới đây tìm hiểu nền văn hóa Đông Nam Á. 

1095 ngày

Con số “1095” này là đến từ đâu ? Nhằm bù đắp tình hình xã hội Đài Loan thiếu hụt lực lượng lao động, năm 1992 chính phủ Đài Loan thông qua “Luật dịch vụ việc làm”, cho phép doanh nghiệp tuyển mộ người lao động từ các nước Đông Nam Á vào làm việc. Theo quy định của Luật dịch vụ việc làm, người lao động nước ngoài có thời hạn lưu trú và làm việc tại Đài Loan là 3 năm, cũng tức là 1095 ngày.

Hai thành viên trong Nhóm “1095,” Annie Guan và Yanjie Jiang thường được người Đài Loan gọi là thế hệ 8X (sinh ra vào thập niên 1990), chặng đường trưởng thành của họ cũng trùng vào thời điểm của những người lao động di trú từ Đông Nam Á tới Đài Loan làm việc, “Ở xung quanh chúng tôi có rất nhiều bạn Đông Nam Á, tuy nhiên, trong xã hội Đài Loan vì những ấn tượng cứng nhắc và định kiến khiến nhiều người dân đã bỏ lỡ cơ hội nhận biết và chấp nhận họ.” –Yanjie Jiang cho biết.    

Annie Guan là người sáng lập Nhóm “1095,”, cô theo học chương trình thạc sĩ chuyên ngành nghiên cứu bảo vệ di sản văn hóa của Trường Đại học National Yunlin University of Science and Technology (Đại học Quốc lập Khoa học và Kỹ thuật Vân Lâm). Từ khi tham gia khóa học thực tập ở Đức đã khiến cho cô nảy sinh hứng thú ghi chép câu chuyện đời sống vất vả của người lao động và tìm hiểu những góc khuất ẩn trong con người họ. Sau khi trở về quê hương, cô dẫn dắt các bạn sinh viên khóa sau tiến hành cuộc điều tra điền dã gần 9 tháng về những người lao động di trú ở khu vực Taichung, cũng lên kế hoạch tổ chức “Cuộc triển lãm những câu chuyện về người lao động di trú ở Taichung”.

Yanjie Jiang là sinh viên ngành lịch sử của Trường Đại học Chung Hsing (Đại học Trung Hưng), vì mẹ là người Thái Lan gốc Hoa (Hoa kiều sinh ra tại Thái Lan) nên tạo cho anh sợi dây tình cảm được gắn kết sâu hơn với Đông Nam Á. Anh tham gia hoạt động câu lạc bộ thông tin, quan tâm những vấn đề liên quan tới người lao động, sau khi quen được nhóm làm việc của Annie Guan, anh tích cực xắn tay áo lên, sẵn sàng gia nhập Nhóm “1095,”, phát huy tài năng chuyên môn, một mình anh có thể đảm nhận đủ thứ công việc như biên soạn tạp chí, thực hiện quay phim và huấn luyện tình nguyện viên làm audio hướng dẫn. “Vì không có sự nhận biết nên nảy sinh ra những định kiến là việc lẽ đương nhiên, điều quan trọng là học được sự thông cảm và tính bao dung,” đây là ý niệm của Yanjie Jiang luôn nhấn mạnh với mọi người.

Sáng tạo kinh nghiệm sống tốt đẹp

Bắt đầu từ tháng 10 năm 2015, Nhóm “1095,” mở rộng phạm vi triển lãm tới Quảng trường First Square, Annie Guan, cô gái có dáng người nhỏ nhắn, hầu như cứ vào mỗi cuối tuần đều kéo theo chiếc vali chất đầy các cuốn sách tới First Square để mở gian hàng phục vụ, các thành viên trong nhóm muốn đến một nơi tập trung đông đảo các bạn lao động Đông Nam Á, trực tiếp làm quen với các bạn ấy, tạo nên một diễn đàn giao lưu kết bạn.

Mặc dù các bạn đến đọc sách, mượn sách không được đông, nhưng từ sau buổi chiều của những ngày Chủ Nhật, Nhóm “1095,” đã có mặt tại First Square cùng với các bạn Đông Nam Á tận hưởng, chia sẻ với nhau trong cùng một không gian, cùng ngồi yên lặng ngẩn ngơ, cùng xem một phong cảnh, và cũng được làm quen với nhiều bạn bè hơn. Quảng trường này là nơi tiềm tàng nhiều nhân tài, mỗi một người đều có câu chuyện riêng của mình. Justto đến từ Indonesia, hàng ngày sau giờ làm việc anh dành riêng hai tiếng đồng hồ để viết văn, và còn tự bỏ tiền ra để xuất bản sách đọc. Dodo cũng là người lao động đến từ Indonesia, anh đã tận dụng thời gian ngoài giờ làm việc để tham gia chương trình học tập của Trường Đại học National Open University (Đại học Mở Đài Loan), anh thích thảo luận với bạn bè về thời sự quốc tế, muốn chia sẻ với người Đài Loan góc nhìn của mình đối với thành phố Taichung. Ngoài ra, còn có một bà mẹ di dân mới đến từ Việt Nam, thỉnh thoảng lại nấu nồi cháo ngon để mời những người sống lang thang ngoài đường phố.

Còn Yanjie Jiang thì muốn thông qua các món ẩm thực để tìm hiểu Đông Nam Á, anh nhận thấy trong xã hội Đài Loan do có những ấn tượng cứng nhắc nên thật khó dùng lý trí khuyên bảo, xoay chuyển họ đồng thuận với người lao động di trú, vì vậy, anh nghĩ rằng tại sao không thay đổi bằng một cách làm khác hơn, hãy bắt tay từ ẩm thực, và từ những chuyến đi thăm hỏi, các cửa tiệm và nhà hàng ở gần đó đều biết đến anh, còn gọi anh bằng cái tên thân mật “Pan Pan” (Anh Mập), tại First Square và con đường Qingqao street, hầu như mọi người đều biết được Yanjie Jiang có một biệt hiệu là “JJ Lin của Indonesia” (ca sĩ Lâm Tuấn Kiệt của Indonesia), anh có thể hướng dẫn các bạn đến tìm hiểu những điều mới lạ về First Square.

Annie Guan cùng với Yanjie Jiang muốn sử dụng những phương thức khác nhau để xây lên nhịp cầu văn hóa Đông Nam Á ở First Square, giúp hai bên cùng sáng tạo nên nhiều “kinh nghiệm sống tốt đẹp”, qua đó kéo lại được khoảng cách tiếp xúc với mọi người, khiến họ thấy được vẫn có nhiều bạn Đài Loan tỏ ra tò mò, quan tâm và muốn tìm hiểu nền văn hóa Đông Nam Á.

Chuyến mạo hiểm Pyramid

Đối với những người Đài Loan có tính hiếu kỳ, họ có thể tham gia chuyến “Mạo hiểm Pyramid” của Nhóm “1095,”, hiện nay là một hành trình hướng dẫn tham quan rất được ưa chuộng, “pyramid” trong tiếng Anh có nghĩa là kim tự tháp, những người dân sống lâu đời ở Taichung đều biết đến kiến trúc kim tự tháp xây bằng pha lê được đặt trước First Square ngay lối ra của tầng hầm trước kia, sau này vì không phù hợp với tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy nên đã bị tháo gỡ, hiện nay lại trở thành tên gọi thân mật của các bạn lao động di trú dành cho First Square.

Ban đầu do bạn bè từ xa đến và mời anh Yanjie Jiang làm hướng dẫn viên giới thiệu về First Square, nhưng sau này nơi đây đã trở thành địa điểm nổi tiếng thu hút sự chú ý của nhiều người hơn, số lượng khách đến tham quan ngày một đông hơn, cứ vào mỗi dịp cuối tuần, Nhóm “1095,” lại đưa ra một chủ đề quốc gia khác nhau, hướng dẫn người dân có hứng thú đi tham quan First Square, đồng thời thiết kế các trò chơi tương tác, thỉnh thoảng cho mời những bạn sinh viên đang du học tại Đài Loan theo chương trình trao đổi sinh viên giữa các nước hoặc di dân mới giới thiệu với dân chúng về nền văn hóa của xứ mình.

Có đi theo nhịp bước của Yanjie Jiang vào thăm First Square, thì càng lĩnh hội được tại sao Yanjie Jiang trích dẫn câu nói của Jolin Tsai (ca sĩ Thái Y Lâm) để miêu tả: “Chúng ta không giống nhau, chúng ta đều như nhau.” Dọc theo hành lang dài quanh co, từng nhóm bạn bè túm năm tụm ba xúm lại nhau cắn hạt dưa, trò chuyện, mua sắm các loại sản phẩm 3C, có nhiều gian hàng bán món ăn ngon của các nước và gian hàng cắt hớt tóc, rồi trên lầu 3 là một cửa hàng bán sản phẩm Đông Nam Á, tại đây cung ứng đủ mọi thứ sản phẩm từ nguyên vật liệu tươi sống đến mặt hàng khô, giúp các bạn lao động di trú vơi đi những nỗi nhớ quê hương.

Ngoài ra, Nhóm “1095,” cũng đề xướng khái niệm “Trao đổi hướng dẫn tham quan”, muốn cùng với các bạn Đông Nam Á trao đổi nhau về những hình ảnh của Đài Loan, nhưng trong đó gặp rào cản lớn nhất là ngôn ngữ, vì vậy, Nhóm “1095,” mở chương trình học tiếng Hoa, tạo điều kiện cho các bạn Đông Nam Á có hứng thú học tập đến trau dồi tiếng Hoa. Jia Li Hong là sinh viên ngành quản trị kinh doanh của Trường Đại học Chung Hsing, cô phụ trách công việc quy hoạch chương trình học của Nhóm “1095,”, giúp người lao động di trú có hứng thú học tập tăng cường khả năng trao đổi để giao lưu với người bản xứ, giúp họ có thể sống hòa nhập với xã hội Đài Loan.

Là dấu phẩy, không phải dấu chấm

“1095,” là con số tiêu biểu cho thời gian 3 năm của các bạn Đông Nam Á làm việc tại Đài Loan; nhưng tại sao còn có một dấu phẩy ? Annie Guan giải thích: “Bởi vì chúng tôi không hy vọng sự tương tác này là một dấu chấm kết thúc, dùng dấu phẩy để tiêu biểu còn nhiều khả năng để nối tiếp nhau nữa.” Với nhóm sinh viên này dù chưa tốt nghiệp ra trường, nhưng họ đã bắt đầu suy nghĩ đến sự phát triển bền vững của “1095,” rồi.

Tháng 2 năm 2016, Nhóm “1095,” đã tìm được một chỗ đứng, họ trú chân ở trên con đường Qingqao street khu Trung tâm thành phố Taichung, sau khi có được một nơi ổn định, bước đi kế tiếp sẽ suy nghĩ tới việc lấy danh nghĩa của tổ chức phi lợi nhuận hoặc công ty để đăng ký giấy phép hoạt động. Những dự án đã được tiến hành bao gồm hoạt động quyên góp sách “Một cuốn sách một người bạn”, sử dụng mã vạch QR code ghi chép câu chuyện của người quyên tặng sách vở, đồng thời cũng là nhịp cầu nối kết giữa người mượn sách và các bạn Đông Nam Á; chiêu mộ thực tập sinh, tiến hành cuộc thăm hỏi thân thiện, xây dựng không gian Đông Nam Á thân thiện; thành lập kế hoạch thí nghiệm mạng Internet Đông Nam Á có ý tưởng sáng tạo và thú vị, sử dụng hình ảnh với các câu hỏi thăm hoặc các câu nói mang ý tưởng sáng tạo trên mạng vi tính để thay đổi những ấn tượng cứng nhắc của người dân Đài Loan đối với người lao động Đông Nam Á; trong tương lai còn lên kế hoạch mở các khóa học như nhiếp ảnh, quay phim, lớp học tiếng mẹ đẻ dành cho thế hệ thứ hai của di dân mới, khóa học nấu các món ăn Đông Nam Á v.v..., một bản vẽ phác thảo bắc nhịp cầu giao lưu thân thiện giữa hai bên nằm trong khối óc của Nhóm “1095,” đang từng bước biến ước mơ trở thành hiện thực.