Đời người ngắn ngủi vội vàng, sau khi qua đời, những vật dụng lưu lại nhân thế thể hiện tinh thần làm việc khi sinh thời. Nơi ở cũ hoặc Nhà kỷ niệm của Chung Li-ho(Chung Lý Hòa)tại Mỹ Nông, Cao Hùng và Yeh Shih-tao(Diệp Thạch Đào)tại Đài Nam đã được hoàn thành sau bao trắc trở khiến người đời càng quí trọng phẩm hạnh đạo đức của hai nhà văn Đài Loan này.
Đài Nam‧Nhà kỷ niệm văn học Yeh Shih-tao
Vầng Thái dương văn học tỏa sáng muôn đời
Trong cuộc đời nhà văn Diệp Thạch Đào có đến hai căn nhà, ông sinh ra trong một gia đình giàu có vào thời Nhật đô hộ Đài Loan tại Shirokanecho, Đài Nam(phố làm vàng bạc thời Nhà Thanh ). Nhưng về sau cuộc đời ông lại gặp nhiều trắc trở, gia tộc ông từ đại địa chủ trở thành dân thường bởi chính sách "Người cày có ruộng". Năm ông 27 tuổi, vì ông tham gia hội Đọc sách mà bị bắt phải ngồi tù 3 năm, khiến việc sáng tác văn học một độ bị gián đoạn.
Năm 41 tuổi ông thi đậu vào trường Chuyên khoa Sư phạm Đài Nam, ông xin nghỉ dạy ở trường tiểu học, cả nhà dọn đến Tả Doanh, Cao Hùng. Từ đó cuộc đời ông phát triển theo hai lĩnh vực và đa số các tác phẩm của ông miêu tả những việc lớn nhỏ phát sinh ở thành phố Đài Nam trước tuổi 40. Nửa cuối cuộc đời nhà văn Diệp Thạch Đào sống trong ngôi nhà tại đường Thắng Lợi ở Tả Doanh. Ngôi nhà cũ có cánh cửa sắt chính giữa không thể kéo xuống được, đã trở thành nơi đến viếng thăm của những người yêu thích văn học, đặc biệt là tại Cao Hùng, có một nhóm người hậu bối luôn lấy ông làm gương (Quỹ Văn học Đài Loan), đã xây dựng hình tượng bất hủ của ông Diệp Thạch Đào.
Sau khi Diệp Thạch Đào qua đời, Nhà kỷ niệm của ông cuối cùng cũng được đặt tại ngôi kiến trúc cổ số 8-3 đường Hữu Ái, Đài Nam, đây là Cơ quan quản lý rừng núi Đài Nam được xây dựng năm 1925. Ngày 11 tháng 8 năm 2012 kỷ niệm 5 năm ngày mất của Diệp Thạch Đào, chính quyền thành phố Đài Nam tu sửa Cơ quan quản lý rừng núi và đổi tên thành “Nhà kỷ niệm Văn học Yeh Shih-tao” triển lãm tác phẩm và vật dụng của ông, biến nơi đây thành Nhà kỷ niệm bậc thầy văn học.
Trên lầu 2 của Nhà kỷ niệm còn trưng bày chiếc giường và bàn làm việc của ông Diệp Thạch Đào được đưa về từ Tả Doanh, thể hiện lại cảnh sinh hoạt của ông khi còn sống. Nhà kỷ niệm còn bày trí “Phòng sách Yeh Shih-tao”, “Phòng tiếp khách Yeh Shih-tao”, tại đây ta như có thể thấy được ông từng trải qua thời kỳ khủng bố trắng, đang trầm tư suy nghĩ văn học Đài Loan ngày xưa và viễn cảnh tương lai.
Lầu 1 của Nhà kỷ niệm trưng bày bản thảo và các tác phẩm trọng yếu của Diệp Thạch Đào, trong đó quan trọng nhất là “Địa cảnh Phủ Thành” được thể hiện trong tác phẩm văn học của ông. Nhà kỷ niệm đặc biệt cho mời nhóm học giả nghiên cứu tìm ra những địa điểm xuất hiện trong tiểu thuyết của ông(các địa danh cũ)và những thay đổi của các cứ điểm thời nay, dùng phương thức tương ứng xưa và nay, hình thành từng con đường đọc sách và đã trở thành điểm du lịch văn học thịnh hành nhất tại Phủ Thành trong những năm gần đây.
Bước ra khỏi Nhà kỷ niệm Văn học Yeh Shih-tao, đột nhiên vang lên câu nói quan trọng nhất trong cuộc đời nhà văn, như dặn dò chúng ta : “Không có đất đai, làm gì có văn học?”
Cao Hùng‧Nhà kỷ niệm Văn học Chung Li-ho
Nhà văn ngã gục trên vũng máu
Máu của người cố hương phải chảy về cố hương mới ngừng sôi sục.
___Chung Lý Hòa 《Người Cố Hương》
Cháu gái của Chung Lý Hòa (Chung Li- ho)cô Chung Thuấn Văn (Chung Shunwen)đứng trước Lạp sơn, Mỹ Nông nhìn cảnh núi non trùng điệp xanh mượt một màu của quê hương, lòng thanh thản yên bình. Nơi đây là “Cố hương” của Chung Lý Hòa, ông nội của cô Chung Thuấn Văn, sau 18 tuổi, ông nội cô và gia đình từ Đại Lộ Quan, Bình Đông dọn đến Mỹ Nông, bắt đầu cuộc đời vì văn học dưới chân núi Lạp sơn. Vận mệnh trớ trêu, lao lực thành bệnh, do quá mệt vì làm việc quá sức khiến bệnh phổi tái phát, nôn ra máu ngay trên bàn làm việc vào 4/8/1959, áo ông nhuộm đỏ một màu máu, vậy là “Nhà văn ngã gục trên vũng máu” trở thành hình ảnh mới mẻ nhất của ông.
Thuấn Văn còn nhớ, chiếc bàn sách mà ông cô nôn ra máu được trưng bày tại lầu 1 của Nhà kỷ niệm văn học Chung Li- ho, những vật dụng sáng tác và bản thảo viết tay của ông nội cô được bảo quản rất chu đáo, thể hiện lại quan cảnh sáng tác ở nửa thế kỷ trước. Từ nhỏ cô đã nghe ba cô Chung Thiết Dân và bà nội kể rất nhiều chuyện về ông nội cô, ông nội sáng tác cả đời, nhưng không có cơ hội phát biểu do hoàn cảnh lúc đó chưa tốt như hiện nay, cho đến khi đưa bài cho tờ báo United Daily News nhận được sự khẳng định của chủ bút Lâm Hải Âm(Lin Haiyin), ông mới có cơ hội thực hiện hoài bão văn học của mình.
Về sau các bạn hữu trong giới văn học muốn giúp ông nội cô thành lập Nhà kỷ niệm văn học, việc này cũng gặp nhiều trở ngại. Năm đó vẫn còn trong thời kỳ giới nghiêm, Chung Lý Hòa lại là tác giả người bản địa đầu tiên thành lập Nhà kỷ niệm thì đương nhiên gây sự chú ý của mọi người. Cho đến năm 1976, nhà xuất bản Vista in ấn phát hành “Chung Lý Hòa toàn tập”, đây là bộ toàn tập do nhà văn người bản địa đầu tiên của Đài Loan sáng tác được phát hành, nên gây xáo động mạnh trong xã hội đương thời.
Chung Thuấn Văn nhớ lại, về sau đạo diễn Lý Hành đã quay bộ phim My Native Land (1980) dựa vào tiểu thuyết Người Cố hương của tác giả Chung Lý Hòa, diễn viên Tần Hán trong vai ông nội, Lâm Phụng Kiều trong vai Chung Bình Muội. Bộ phim miêu tả chân thật động lòng người, khiến cho người xem vô cùng cảm động, và cũng đã dấy lên phong trào văn học Chung Lý Hòa, điều này khiến cho ý tưởng xây dựng Nhà kỷ niệm được dần dần hình thành.
Tháng 6 năm 1979, 6 nhà văn xuất sắc toàn Đài Loan bao gồm: Chung Triệu Chính (Chung Chao-cheng), Diệp Thạch Đào(Yeh Shih-tao), Lâm Hải Âm (Lin Haiyin), Trịnh Thanh Văn(Cheng Ching-wen), Lý Kiều( Lee Chiao)và Trương Lương Trạch (Chang Liang-tse) cùng nhau lên kế hoạch xây dựng Nhà Kỷ niệm Văn học Chung Li-ho tại nông trại Lạp sơn. Có rất nhiều nhà tri thức được sinh ra tại Mỹ Nông đã gia nhập đội ngũ xây dựng Nhà kỷ niệm, công trình được hoàn thành vào năm 1986, trở thành Nhà văn học của các nhân sĩ văn học dân gian đầu tiên trên toàn Đài Loan. Vương Nhã San(Wang Ya-shan)- Bí thư Quỹ Văn hóa Giáo dục Chung Li- ho nói, năm 2013, không gian triển lãm của Nhà kỷ niệm được qui hoạch lại, lấy bản thảo viết tay, tác phẩm của Chung Lý Hòa và văn hóa Khách gia làm nét đặc sắc của Nhà kỷ niệm, các bản thảo viết tay và tác phẩm của các nhà văn Đài Loan cũng được triển lãm tại đây. Mỗi năm Quỹ Văn hóa Giáo dục Chung Li- ho còn tổ chức “Trại Văn học Lạp sơn” để thúc đẩy mở rộng sáng tác văn học và đọc sách, năm 2016, Trại văn học đã được tổ chức vào năm thứ 20.
Quay đầu nhìn Lạp sơn - ngọn núi đã làm bạn với cô từ nhỏ, Chung Thuấn Văn nhớ đến ông bà nội và người cha đã mất 5 năm của cô, những người thân này của Thuấn Văn đã sống vì văn học, đến nay họ đều nằm trong lòng mảnh đất dấu yêu, vĩnh hằng bất hủ.