Tại Đài Loan, một đoàn nghệ thuật có thể kiên trì hoạt động một cách bền vững trong 30 năm nay là điều không dễ dàng chút nào. Nhưng đối với “Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại” đã gắng sức đưa nghệ thuật tuồng hiện đại và nhạc kịch truyền thống hòa nhập vào nhau lại có thể thực hiện được điều này.

Bắt đầu từ vở tuồng “The Kingdom of Desire” (Vương quốc Khát khao), tác phẩm nghệ thuật ra mắt đầu tiên khi sáng lập đoàn cho đến vở diễn mới “A Midsummer Night’s Dream” (Giấc mộng Đêm hè), ông Wu Hsing-kuo (Ngô Hưng Quốc) đã không ngừng loại bỏ những sáng tác rập khuôn, đưa loại hình truyền thống Kinh kịch hội nhập vào trong các tình huống thời đại mới, cho tới nay, công việc sáng tác vẫn không ngừng, mong sao để lại trên sân khấu những màn trình diễn “Huyền thoại Đương đại” gây ấn tượng rực rỡ và xúc động, luôn được truyền tụng từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Trước thời khắc nhộn nhịp chào mừng, để kỷ niệm 30 năm thành lập đoàn nghệ thuật, Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại chính thức ra mắt vở tuồng “A Midsummer Night’s Dream” được cải biên từ tác phẩm của đại văn hào William Shakespeare. Ngoài sự đóng góp của những gương mặt cũ trong gánh kịch - Cô đào hát Kinh kịch nổi tiếng Wei Hai-min (Ngụy Hải Mẫn) và Nhà văn Chang Da-chun (Trương Đại Xuân), người phụ trách biên kịch, còn mời thêm Owen Wang (Vương Hy Văn), người lồng nhạc cho phim thuộc lớp thế hệ trẻ và Billy Chang (Trương Dật Quân), từng là thành viên trong Đoàn xiếc Cirque du Soleil (Gánh xiếc Mặt trời) cùng nhau tham gia vào đội ngũ hợp tác. Ngay khi công bố tin bắt đầu bán vé các suất diễn thì liền sau đó đã bán hết veo.

Sau đợt trình diễn này, trong làng văn nghệ và giới biểu diễn kịch nghệ đưa ra nhiều lời đánh giá khác nhau, có mặt tích cực cũng có mặt tiêu cực. Với những ai lâm vào tình cảnh này, có lẽ sẽ cảm thấy hết sức nản lòng và chán chường, tuy nhiên, đối với ông Wu Hsing-kuo mà nói, ngay từ thời khắc của năm 1986, khi sáng lập ra đoàn nghệ thuật, ông chọn con đường phá vỡ truyền thống của thể loại Kinh kịch, đưa vào yếu tố sáng tác thực nghiệm hiện đại, tạo nên nhiều tiếng vang, gây kinh ngạc và ngoạn mục đã đi cùng với “Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại” trong suốt 30 năm qua.

Đứa con ngỗ nghịch đi ngược dòng nghệ thuật chính thống

Năm lên 11 tuổi, vì gia đình gặp hoàn cảnh nghèo khó, Wu Hsing-kuo được mẹ đưa vào Học viện Nghệ thuật Sân khấu Fu Hsing (nay là Trường National Taiwan College of Performing Arts), bắt đầu dấn thân vào gánh hát. Cũng do sự thể hiện xuất sắc của Wu Hsing-kuo nên được nhà trường tuyển thẳng vào Trường Đại học Chinese Culture (Đại học Văn Hóa). Sau khi tốt nghiệp ra trường, ông thuận lợi nhập ngũ vào binh đoàn Lục Quân và tham gia Đoàn Kinh kịch trong quân đội, rất nhanh đã trở thành vai võ sinh nổi tiếng. Trong thời kỳ học đại học, ông gia nhập vào Đoàn múa the Cloud Gate Dance Theatre (Đoàn múa đương đại Vân Môn), nhờ vào kỹ năng cơ bản của võ sinh và sự rèn luyện cật lực mà nhanh chóng bộc lộ tài năng. Khi đó ông đã thể hiện tài năng xuất sắc vừa nhảy múa, vừa hát ca, có vóc dáng khỏe và kỹ thuật hát điêu luyện, nên giành được sự trọng dụng của Nghệ sĩ bậc thầy Kinh kịch Chou Cheng-jung (Chu Chính Vinh), thế là Wu Hsing-kuo chính thức bái ông Chou Cheng-jung làm thầy, trở thành đệ tử của ông.

Vào thập niên 1980, xã hội Đài Loan trải qua thời kỳ giải trừ giới nghiêm, nên tác động tới luồng năng lượng của văn hóa và âm nhạc cùng phát triển, trăm hoa đua nở, nhưng với những tuồng Kinh kịch có lịch sử lâu đời lại gần như bị lụi tàn. Nhìn thấy hình ảnh vẻ vang một thời không trở lại nữa, lúc đó, Wu Hsing-kuo khi mới 33 tuổi đã suy nghĩ rằng, muốn tái hiện lại quang cảnh nhộn nhịp của Kinh kịch, con đường duy nhất phải đi là “sáng tạo mới”

“The Kingdom of Desire” là tác phẩm đầu tiên khi thành lập đoàn nghệ thuật, ông Wu Hsing-kuo sử dụng phương pháp thực nghiệm cải biên vở kịch kinh điển “Macbeth” của Shakespeare, biến tình tiết trung hiếu tiết nghĩa trong Kinh kịch trở thành nỗi niềm khao khát vô tận; và cũng làm biến mất toàn bộ khung cảnh diễn xuất cơ bản của “một chiếc bàn hai chiếc ghế” từng có mặt trong Kinh kịch, để thay vào đó bằng nhiều nguyên tố xuyên lĩnh vực, tạo sự hòa quyện giữa nghệ thuật Kinh kịch với các loại hình nghệ thuật khác nhau bao gồm múa đương đại, Côn khúc, ca kịch phương Tây và vũ khúc v.v... Sau khi vở diễn ra mắt, từ những thể hiện làm đảo ngược sự tưởng tượng về Kinh kịch đã đem lại nhiều lời đánh giá tốt đẹp; tuy nhiên, bên cạnh đó cũng đi kèm theo những lời chê bai đến từ giới biểu diễn Kinh kịch, có người còn tức giận nói rằng ông là “Đứa con ngỗ nghịch đi ngược dòng nghệ thuật chính thống”, người thì thẳng thừng chỉ ra vở tuồng này là “ly kinh bạn đạo”, không tuân thủ khuôn mẫu định sẵn, đi ngược với đạo lý lẽ thường.

Về sau, ví dụ như thần thoại Hy Lạp cùng những tác phẩm văn học kinh điển phương Tây của Nhà văn Samuel Beckett và Franz Kafka đều trở thành nguồn cảm hứng sáng tác của Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại. Trong từng vở kịch như “Hoàng tử Hamlet”, “The Tempest” (Giông Tố) v.v... cũng thấy được ông Wu Hsing-kuo thử tìm cách vượt ra ngoài khuôn khổ. “Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại không tự đặt ra giới hạn, chính trong vở diễn sáng lập đoàn đầu tiên “The Kingdom of Desire” đã thử tìm cách thăm dò xem, với luồng năng lượng sáng tác mới này có thể được vươn ra bao xa”. Từ sự thử thách xuyên lĩnh vực mang tính táo bạo, thường xuyên khiến cho các fan mê kịch, mê tuồng trung thành phải lo lắng đến nỗi mồ hôi lạnh toát, sau khi tung ra nhiều tác phẩm liên tục, năm 2007, Đoàn kịch nghệ huyền thoại đương đại cho cải biên lại vở “Thủy Hử Truyện”, một trong tứ đại danh tác Trung Quốc, trong đó kết hợp nhiều yếu tố trào lưu mới của nhạc pop để diễn xuất vở tuồng “Thủy Hử 108”. Sau khi kết thúc màn trình diễn, có khán giả lo lắng không yên và chạy tới hỏi: “Sau này các sáng tác của Đoàn kịch nghệ đương đại liệu có trở thành ‘văn hóa phụ’ hay không ?”, khi nhắc lại sự việc này, khiến bà Lin Hsiu-wei (Lâm Tú Vĩ, bà vợ của Wu Hsing-kuo) không nhịn được mà bật cười lên ha hả.

Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại mạnh dạn thực hiện những cách tân đảo ngược trong biểu diễn, không hẳn lúc nào cũng giành được sự đồng thuận của khán giả, có những lúc tác phẩm vừa ra mắt đã được đón nhận nhiệt liệt, nhưng có những khi cần phải mất nhiều năm dài để tái công diễn trên sân khấu, mới nhận được sự đánh giá tích cực. “Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại không lo lắng gặp thất bại, bởi tác phẩm cũng cần trải qua sự tôi luyện của thời gian để trưởng thành.”

Nếu chỉ dựa vào vở diễn để giới thiệu Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại là tuồng Kinh kịch, e rằng không ai tin được điều này, nhưng đợi khi bước vào kịch trường, sẽ hiểu được đằng sau lớp áo của trào lưu mới và sự sáng tác tiên phong, vẫn còn giữ lại ý định ban đầu bảo tồn giá trị truyền thống của Kinh kịch. Trên sàn diễn dù có sử dụng những lối diễn xuyên suốt nhiều lĩnh vực và hình thức đảo ngược đi nữa, khiến người xem bị hoa cả mắt, nhưng với tài khéo léo thì các động tác “hát, nói, điệu bộ và võ thuật” được thể hiện trong Kinh kịch vẫn được lưu giữ một cách cẩn thận, tỉ mỉ trong sáng tác, đây chính là sự kiên trì của ông Wu Hsing-kuo, người đã xuất thân từ gánh hát.

Đơn thân độc mã thủ vai King Lear Đông phương trong tuồng kịch

Do sáng tác ra những tuồng nghệ thuật mới đem lại cho ông Wu Hsing-kuo nhiều lời chê bai và sự đánh giả cả tích cực lẫn tiêu cực, nhưng ông Wu chưa từng để tâm, ông luôn thản nhiên đối mặt. Năm 1998, đoàn kịch tìm mãi không ra sân khấu để biểu diễn tác phẩm mới “Waiting for Godot” (“Chờ đợi Godot” của Nhà văn Samuel Berkett), lúc này Wu Hsing-kuo hoàn toàn chán nản. Thế là trong cơn giận dỗi đó, ông tuyên bố không trình diễn nữa, mãi tới hai năm sau, đoàn kịch nghệ mới tới tận nước Pháp, một lần nữa bôi mày vẽ mặt lên sân khấu.

Khi nhận được thông tin về Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại ngưng hoạt động, Đạo diễn Ariane Mnouchkine của Đoàn kịch Théâtre du Soleil đã có dịp tới xem màn biểu diễn của Wu Hsing-kuo tại Lễ hội nghệ thuật Avignon nước Pháp, nên ông đặc biệt mời ông Wu đến giảng dạy tại Pháp. Để giúp cho người dân phương Tây hiểu được ý nghĩa rối beng phức tạp của các vai diễn trong Kinh kịch, Wu Hsing-kuo đặc biệt chọn “King Lear” (Vua Lear), là vở kịch quen thuộc của khán giả ngoại quốc làm bài giảng giới thiệu.

Wu Hsing-kuo vừa giảng bài trong lớp, một mặt cũng suy nghĩ tới vai trò King Lear trong bài giảng dường như rất hợp với hoàn cảnh mà ông đang gặp. So sánh với nỗi đau khổ và lòng căm phẫn mang trong lòng của Vua Lear khi con gái và người thân phản bội, rồi lại phản ánh lên tâm trạng của ông vào lúc bấy giờ vì mục đích phục hưng nghệ thuật Kinh kịch mà gặp rào cản ở khắp nơi, không được thiên hạ thấu hiểu nỗi lòng, do đó, khiến mọi cảm xúc trào dâng, chính dòng cảm xúc này tức thì hiện lên trong đầu và đã biến thành màn diễn đầu tiên trong vở kịch kinh điển “King Lear” của Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại sau này.

Wu Hsing-kuo, như một “King Lear Đông phương”, một mình ông đứng giữa sân khấu, đảm đương 12 vai diễn khác nhau. Chỉ một mình ông biểu diễn thật hoàn hảo đến thế, để tạo nên một ấn tượng mạnh mẽ khắp hiện trường, sau buổi công diễn kết thúc ở Pháp, Đạo diễn Ariane rất xúc động ôm lấy cổ ông và nói với ông rằng: “Nếu như ông không về cho phục dựng lại đoàn kịch nghệ, chắc là tôi sẽ giết ông mất!” Khi nhận được lời động viên mạnh mẽ như vậy, Wu Hsing-kuo âm thầm lập quyết tâm, “Từ nay trở đi cho dù ta chỉ có thể đứng ở vỉa hè để hát tuồng, cũng phải biểu diễn tới hết cuối đời ta.”

Sau sự ra mắt của vở tuồng “King Lear” cũng giúp cho Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại mở ra một con đường biểu diễn khác với xưa kia. Trước đó đối với những kịch bản do Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại biên soạn, hễ động một tí là cần lập ra một đội ngũ biên chế từ 7 tới 8 diễn viên, “Nhưng từ những thành công của vở “King Lear”, mới phát hiện rằng thì ra chỉ cần có một diễn viên cũng có thể đứng biểu diễn tại Nhà hát Edinburgh,” - bà Lin Hsiu-wei cho hay. “Chỉ có thể nói rằng với tất cả việc này là sự manh nha trong bước đường cùng!”

Nhờ vở tuồng “King Lear” đã đưa Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại tạm ngưng hoạt động được quay trở lại với sàn diễn, và còn trở thành một trong 3 tác phẩm kinh điển từ khi thành lập đoàn kịch, cho đến nay đã đi lưu diễn tại hơn 30 quốc gia, trên 40 thành phố, trình diễn hơn 100 buổi diễn.

Năm nay Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại một lần nữa thách thức chính bản thân, cải biên vở kịch “A Midsummer Night’s Dream” của William Shakespeare. Mặc dù có ý tưởng lấy từ phương Tây, nhưng là một tác phẩm mang đậm bản sắc Đài Loan. Lin Hsiu-wei cho biết, Đài Loan trải qua các giai đoạn lịch sử, trong xã hội thấy được mối ảnh hưởng của nền văn hóa Hà Lan, mà cũng để lại nét đặc sắc của thời kỳ bị Nhật Bản đô hộ, có thể thấy được ở khắp đâu đó là những nền văn hóa kiểu cắt ghép. Trong vở diễn mới nhất “A Midsummer Night’s Dream” cũng đưa vào hình thức biểu diễn có kiểu cắt ghép. Lin Hsiu-wei cho biết, trong các tác phẩm xưa kia, cho dù được trình diễn bằng nhiều hình thức, xuyên lĩnh vực, nhưng vẫn có thể thấy được phép quy nạp mỹ học cơ bản, còn trong vở kịch “A Midsummer Night’s Dream”đã cho loại bỏ toàn bộ.

Trong thời khắc chào mừng kỷ niệm ngày thành lập đoàn kịch bước sang năm thứ 30, Lin Hsiu-wei ngoài việc tỏ ra mừng rỡ, nhưng trong lòng vẫn còn bận tâm việc làm sao để đào tạo ra nhiều nhân tài hát tuồng thế hệ mới.

“Lúc sáng lập Đoàn kịch nghệ huyền thoại đương đại, có quy định thành viên phải ở tuổi 30 mới được gia nhập đoàn biểu diễn. Ngày nay những thanh niên hơn 20 tuổi của năm xưa, tuổi tác của họ đã lên tới 50-60 tuổi rồi. Nhưng cho tới nay vẫn không thấy sự góp mặt của lớp thế hệ mới để có đủ khả năng vác lên lá cờ phục hưng Kinh kịch, vậy họ ở đâu rồi ?”, mới vừa bước sang ngày kỷ niệm thành lập 30 năm, trong giọng nói của Lin Hsiu-wei tràn ngập nỗi lo âu.

Để đào tạo nhân tài Kinh kịch thế hệ mới, từ năm 2009, Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại đã sáng lập nên “Học đường Huyền thoại”, mời các bậc thầy Kinh kịch ở hai bờ eo biển Đài Loan và Trung Quốc tới giảng dạy; nhân dịp năm nay kỷ niệm 30 năm ngày thành lập Đoàn kịch nghệ, Đoàn cũng tuyên bố thành lập “Sân khấu mang tên “Hsing Huyền thoại”, các thành viên trong đoàn đều là những thanh niên từ 10 mấy tuổi tới hơn 20 tuổi; trong năm 2017 dự kiến ra mắt tác phẩm mới “Faust”, nhóm thành viên trẻ này sẽ phải gánh vác các vai diễn quan trọng trong vở tuồng.

Sự phối hợp hoàn hảo - Lạc quan và thận trọng

“Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại” trải qua 30 năm, trừ Wu Hsing-kuo một mình gánh vác công việc sáng tác, biểu diễn, phụ trách mọi công việc hành chính lớn nhỏ của Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại ra, còn có Lin Hsiu-wei kiêm cả công việc hành chính và sáng tác của Đoàn vũ đạo Tai Gu Tales Dance Theatre (Đoàn múa Thái Cổ), là nhân vật không thể thiếu vắng trong đoàn.

Tại buổi họp báo diễn ra giữa tháng 3, Wu Hsing-kuo và Wei Hai-min cùng với một vài diễn viên chính ra mắt trong bộ trang phục lộng lẫy trả lời phỏng vấn trước sân khấu, Lin Hsiu-wei lắng nghe chăm chú ở một góc hội trường. Cặp vợ chồng này, một người đứng dưới ánh đèn của sân khấu, người kia ẩn sau bức màn sân khấu, đã trở thành một quang cảnh thường gặp nhất của Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại.

Sự trải nghiệm trong cuộc sống cùng với Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại gần giống như là hai con người cùng tiến về phía trước, nhưng có cá tính hoàn toàn khác nhau. Lin Hsiu-wei cười nói, cùng là một quyển sách trao đến tay của hai người, nhưng lại có vận mệnh hoàn toàn khác nhau. Đối với bà, chỉ mất có 3 ngày đã đọc xong cuốn truyện, đối với Wu Hsing-kuo có tác phong cẩn trọng, phải mất hơn 3 tháng để đọc một cách kỹ càng, vùi đầu nghiên cứu mọi chi tiết xong mới thôi; mấy năm trước, Wu Hsing-kuo đã thu nhận Chu Po-cheng (Chu Bách Trừng) - một thanh niên thuộc nhóm nhân tài thế hệ mới bắt đầu tập hát tuồng Kinh kịch từ 15 tuổi làm học trò, ông Wu đích thân truyền thụ trực tiếp kỹ thuật hát tuồng cho Chu Po-cheng. Để hướng dẫn anh ta học biết nghề, Wu Hsing-kuo thường xuyên tìm kiếm các bản hát trên mạng, qua chọn lọc kỹ lưỡng để quyết định dùng bản nào, nhưng ông không phải trao thẳng bản hát đã chọn cho Chu Po-cheng để luyện tập là xong việc, ngược lại ông sẽ tự hát trước, học biết rồi mới chỉ dẫn kỹ xảo cho đệ tử.

Do có tính cẩn thận, cho nên Wu Hsing-kuo luôn xem xét sự việc bằng thái độ bi quan hơn, đối với Lin Hsiu-wei luôn thể hiện tính lạc quan, chỉ cần thấy được một tia sáng nhỏ của hy vọng, bà sẽ không ngần ngại tiến về phía trước. Từ hai tính cách khác nhau đã được phản ứng trong thái độ quyết định sự việc của hai người. Lin Hsiu-wei tiết lộ, mỗi lần đọc được một kịch bản hay, thông thường đều do bà hô to trước, “Wu Hsing-kuo, anh nhất định phải làm cho được điều này !”, ông Wu Hsing-kuo ở bên cạnh vẫn suy đi nghĩ lại, lo trước tính sau, đây chính là phong cách điển hình của Wu Hsing-kuo chỉ muốn cân nhắc, đánh giá kỹ càng, mọi việc đều yêu cầu hoàn hảo, dốc sức làm việc, “Một khi đi tới quyết định, ông sẽ gắng sức tiến lên.”- Lin Hsiu-wei chia sẻ. Cũng vì ông luôn làm việc nỗ lực hết mình, cho nên, mới lưu lại một hình ảnh sâu sắc về Wu Hsing-kuo trên sân khấu đầy ấn tượng như vậy.

30 năm rồi, sau này khi lật trang sử về sân khấu kịch nghệ biểu diễn của Đài Loan, chắc chắn sẽ để lại một trang viết về “Huyền thoại Đương đại” của Wu Hsing-kuo. Vậy thực sự “Huyền thoại đương đại” có nghĩa là gì ? Lin Hsiu-wei nói một cách dứt khoát rằng, “Được gọi là Sân khấu kịch nghệ huyền thoại đương đại, đó là những gì đi xuyên không gian và thời gian, văn hóa thẩm mỹ, biểu diễn toàn năng. Phá vỡ ấn tượng cứng nhắc, mỗi một tác phẩm nối tiếp ý tưởng sáng tạo và phong cách giống nhau, tiến bước cùng thời đại, mạnh dạn cách tân, phá vây truyền thống.”