Mengjia – một khu vực đã đi theo nhịp bước phát triển của Đài Loan với hơn 100 năm lịch sử, cho đến nay vẫn là một nơi đông đúc nhộn nhịp, tràn ngập sức sống. Khi đến thăm các con đường như Guangzhou street (đường Quảng Châu) đường Kangding street (đường Khang Định), bạn sẽ nghe đủ thứ âm thanh như tiếng rao bán hàng vang lên từ các quầy hàng đầu hẻm; tiếng gây gổ từ những ý kiến bất đồng dội ra trong các con hẻm; rồi tiếng kèn trống, tiếng pháo nổ, tiếng người hô hào huyên náo từ các hoạt động Lễ hội đang diễn ra tại 3 ngôi chùa lớn trong khu Mengjia là Qingshan Temple (chùa Thanh Sơn), Qingshui Temple (chùa Thanh Thủy), Longshan Temple (chùa Long Sơn).

Đối với mỗi một trẻ em sinh ra và lớn lên ở Mengjia mà nói thì đây là những hình ảnh, âm thanh mà trong cuộc sống hàng ngày các em đều có thể nghe và nhìn thấy.

Giám đốc Đoàn nghệ thuật Cloud Gate 2, Cheng Tsung-lung, người đã có trên 20 năm sinh sống ở Mengjia, cũng đã nghe được những âm thanh trong bản nhạc hòa tấu với nhiều bè cao thấp khác nhau được phát ra từ nếp sinh hoạt nguyên thủy nhất của loài người. Và mỗi một âm thanh như tiếng la ó giận dữ, tiếng nói êm dịu, tiếng ngâm thơ, v.v..., đều trở thành những cảm xúc trong tác phẩm múa “13 Tongues” mới nhất, mang đậm chất văn hóa bản địa của Cheng Tsung-lung.

Thế là các nghệ sĩ múa, những người mà từ trước đến nay chỉ biết diễn đạt những cảm xúc qua các động tác của cơ thể, thì ngày hôm nay họ đã biết mở lời trong vở kịch múa “13 Tongues”, đồng thời phối hợp với 7 tổ khúc nhạc điện tử tiên phong được nhạc sĩ Lim Giong trích ra từ dòng nhạc dân ca Hengchun và văn hóa dân gian Taiwanese, họ đã theo dòng nhạc này để biểu đạt cảm xúc như gầm thét, ngâm thơ, hát khẻ, vỗ tay hay giậm chân.

Vũ điệu Vocal đã được ra đời từ sự hợp tác giữa nhà biên đạo múa trẻ kiêm giám đốc Đoàn nghệ thuật Cloud Gate 2, Cheng Tsung-lung và nhạc sĩ Lim Giong.

Đem văn hóa quê hương chuyển đổi thành vũ đạo

Gần đến ngày biểu diễn, nhằm chuẩn bị cho hai buổi tọa đàm tuyên truyền vở kịch múa tại hai thành phố lớn Taipei (Đài Bắc) và Kaohsiung (Cao Hùng), đề tài được đem ra thảo luận giữa Cheng Tsung-lung và Lim Giong là được bắt đầu từ buổi hẹn gặp mặt đầu tiên tại quán cà phê. Một người là biên đạo múa và một người là nhạc sĩ, họ gặp nhau tại quán cà phê nằm khuất trong một Cửa hàng bán quần áo thời trang, cứ thế mà hẹn nhau, kể cho nhau nghe những câu chuyện trong cuộc sống, trong sáng tác,v.v... Hơn một năm trôi qua, giữa hai người gần như đều ngầm hiểu ý của nhau và cả hai cùng nhận thấy họ đều có chung một ý tưởng trong sáng tác.

Nhạc sĩ Lim Giong nói “Cả hai cùng đồng ý thử nghiệm mở ra cánh cửa sáng tác, bắt đầu từ văn hóa tìm lại những sự vật mà trước kia bị loại trừ, bị cho là xa lạ hoặc như bị xem là không nho nhã, là thấp kém tầm thường và cùng nhìn thẳng vào chúng, đồng thời cũng thừa nhận bản thân đã từng trải qua kinh nghiệm và môi trường sống như vậy, do đó hy vọng thông qua việc sáng tác vũ đạo và âm nhạc để thể hiện những điều này trước mắt mọi người.”

Cách đây 20 năm, từ ca khúc Moving Forward, nhạc sĩ Lim Giong đã nổi tiếng khắp đầu đường cuối hẻm ở Taiwan (Đài Loan), năm 2002 ông quyết định từ giã ánh đèn sân khấu trở về làm việc trong hậu trường, từ một người đi tiên phong trong dòng nhạc Rock phương Tây và rồi lại trở về với dòng nhạc bản địa, Lim Giong cho biết “Tìm kiếm ý thức văn hóa” cũng là một việc làm rất hay, và gần đây ý thức “trở lại với cội nguồn” đang được mọi người chú trọng, không ít người do muốn thỏa mãn ấn tượng mạnh về cội rể, nên các nhân tố như chùa miếu, đồng bóng cũng đều được cóp nhặt, mô phỏng. Các nhà sáng tác thì dựa vào những gì có sẵn để sử dụng, chứ thật ra không mấy yêu thích. “Nếu muốn cho văn hóa bản địa trở nên sâu sắc hơn, thì ngoài giai đoạn lịch sử cuối nhà Thanh và thời kỳ đầu của Trung Hoa Dân Quốc ra, vẫn còn rất nhiều nội hàm và nhân tố rất đáng để tìm kiếm khai thác.”- Lim Giong cho hay.

Về phần Cheng Tsung-lung, ông đến với nghệ thuật múa rất sớm, năm 8 tuổi ông đã bắt đầu học múa, từ cấp I cho đến cấp II ông đã theo học các lớp khiêu vũ và thi đậu vào khoa vũ đạo của trường Taipei National University of the Arts (Trường Đại học Nghệ thuật Đài Bắc), sau đó trở thành diễn viên múa của Đoàn nghệ thuật Cloud Gate 2. Do trải qua nhiều năm tháng học tập theo trường phái phương Tây, mãi khi bước lên vũ trường quốc tế ông mới phát hiện mình hoàn toàn lạ lẫm với văn hóa của quê hương, do đó ông đã quyết định quay về để bổ sung lại kiến thức.

Từ vở múa “Dorian Gray” ra đời vào năm 2014 cho đến vở múa “Beckoning” sáng tác trong năm 2015, đều được Cheng Tsung-lung đưa các yếu tố như lên đồng (hầu đồng, hầu bóng), Din Tao trong văn hóa chùa miếu chuyển đổi thành vũ đạo. Ngược dòng thời gian, trở về thời điểm mới bước vào nghề, tác phẩm đầu tay của Cheng Tsung-lung mang tên “Yao” sáng tác năm 2005 và tác phẩm “On The Road” sáng tác năm 2011 đã có sự góp mặt của đội hình “Eight Generals” (Bát Gia Tướng), mặc dù không rõ ràng lắm nhưng cũng cho thấy ông đang thử nghiệm dùng ký ức chung của người Đài Loan thuộc tầng lớp bình dân để làm nguồn gốc cho ý tưởng sáng tác của mình. Tác phẩm mới nhất của ông “13 Tongues” đã trực tiếp lấy cảm hứng từ nhân vật truyền kỳ ở Mengjia, và cũng lấy biệt danh của nhân vật này để đặt tên cho tác phẩm.

Nguồn gốc ra đời của tác phẩm là từ câu chuyện do mẹ của Cheng Tsung-lung kể. Một lần nọ, sau khi kết thúc vở diễn “Beckoning”, trên đường về ông đã phấn khởi chia sẻ với mẹ về văn hóa chùa miếu, Din Tao, đồng bóng, v.v..., trải qua hơn nửa đời người sinh sống ở khu Wanhua (Vạn Hoa), cho nên khi nghe kể xong, mẹ của ông cảm thấy không có gì đặc biệt lắm, thậm chí bà còn nói, nếu như nói đến điểm đặc biệt nhất ở khu vực Wanhua thì phải nhắc đến trong thập niên 60 tại khu vực này có một nhân vật bán thuốc dạo tên là “13 Tongues”, nhân vật này mới thật sự gây ấn tượng nhiều cho người dân ở đây.

Mẹ của Cheng Tsung-lung kể rằng, “13 Tougues” là một người bán thuốc dạo, mỗi lần ông ấy đến bán thuốc đều hát diễn những vở kịch như “Chen San Wu Niang” (Trần Tam Ngũ Nương), “Wu Pen Ji” (Ô Bồn Ký), một mình ông ấy diễn mấy vai, vừa nam vừa nữ, vừa kể chuyện vui, vừa nhái giọng nói của người khác, vừa pha trò chọc cười và hát rồi cuối cùng giành được một tràng vỗ tay nhiệt liệt của mọi người, và ông cũng không quên quảng cáo các loại thuốc mà ông ấy muốn bán. Mỗi khi ông ta xuất hiện ở quảng trường là mọi người đều vui mừng và hô to “13 Tongues đến rồi ! 13 Tongues đến rồi !”

Giọng của ông ta có lúc thì cao vút lảnh lót, có lúc thì trầm bổng ấm áp đi vào lòng người, đặc biệt “13 Tougues” thay đổi vai diễn vô cùng nhanh chóng, chỉ trong tích tắc là đã vào một vai diễn khác. “Chỉ trong một tít tắt à, vậy cũng giống như biểu diễn trên sân khấu rồi!” Cheng Tsung-lung rất thích thú và không thể chờ đợi nữa, anh quyết định đem câu chuyện này làm đề tài cho tác phẩm mới của mình. Sự hình thành của tác phẩm “13 Tongues” cũng giống như chiếc chìa khóa mở ra một thế giới tuổi thơ của Cheng Tsung-lung, gợi lại ký ức về những hình ảnh trong thời niên thiếu của ông.

Vừa múa vừa bán giày dép, những năm tháng thăng trầm khó quên trong ký ức

“Tôi cũng từng lăn lộn kiếm sống trên đường phố”, Cheng Tsung-lung đứng trên bục diễn thuyết, khi tiếp nhận phỏng vấn ông đã thẳng thắn chia sẻ như vậy.

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình bình thường ở khu vực Wanhua, cha của Cheng Tsung-lung làm nghề bán vải vóc và giày dép, là một đứa trẻ rất ham vui và hiếu động, năm lên 8 tuổi ông được mẹ đưa đến học lớp thể nghiệm khiêu vũ, từ đó ông đã bộc lộ khả năng thiên phú của mình.

Lúc bấy giờ, cha của ông, người lúc nào cũng tin rằng “Đường phố là một lớp học tốt nhất”, thường hay lái chiếc xe tải nhỏ chở ông và một bao giày dép đưa đến khu phố Guangzhou (Quảng Châu), nơi rất đông người qua lại, để ông một mình ở đây rao bán giày dép.

Mặc dù tuổi còn nhỏ nhưng Cheng Tsung-lung rất siêng năng và chịu khó, ngoài giờ đi học múa ông thường xuyên có mặt trên con đường nhộn nhịp Wanhua, so tài rao bán hàng cùng với các bạn hàng bằng tuổi cô chú của ông, xem ai rao lớn tiếng hơn ai. Với kinh nghiệm được tích lũy qua nhiều năm tháng, Cheng Tsung-lung đã học được  “Phép tắc sinh tồn trên đường phố”. Một lối sống khác cũng thường được hình thành trong con người của ông qua quá trình len lỏi trong các khu phố.

Ông Cheng Tsung-lung nói : “Trong một căn nhà nhỏ rất có thể sẽ xuất hiện một người phụ nữ, với gương mặt trang điểm lòe loẹt, đứng sau tấm rèm màu sắc sặc sỡ, nở nụ cười khó hiểu trên môi, vẫy tay mời mọc bạn; tại xó góc khác, một người đàn ông với khuôn mặt dữ dằn, chỉ một cái nhìn cũng khiến cho người khác biết được ông ta là ai, bên cạnh ông ấy là một người bận áo sơ mi hoa hòe chất liệu bằng tơ tằm, đi qua đi lại thì cứ như thế này...”, Cheng Tsung-lung diễn tả lại dáng đi chữ bát của ông bảo vệ đó với vẻ bủn xỉn, lưu manh.

Cheng Tsung-lung thêm lần nữa nhớ lại những cảnh tượng thông thường diễn ra trong thời niên thiếu, rồi những hồi ức này trở nên sinh động rõ ràng hơn. Thế là, “con đường Guangzhou”, nơi ông trải qua những năm tháng tuổi thơ cũng như chứng kiến sự trưởng thành của ông đã trở thành bối cảnh đầu tiên trong vở kịch múa “13 Tougues”.

Đột phá thông lệ trong sáng tác, thể hiện kết quả hoàn mỹ

Mối quan hệ hợp tác giữa Cheng Tsung-lung và Lim Giong để thực hiện vở kịch múa “13 Tongues” là thông qua sự giới thiệu của nhà thiết kế mỹ thuật Ho Chia-hsing (Hà Giai Hưng).

Những năm gần đây, Lim Giong thường phối nhạc cho các bộ phim do Hồng Kông, Trung Quốc và Đài Loan sản xuất như The Assassin ( Nhiếp Ẩn Nương), Still life (Người tốt ở Tam Hiệp), v.v..., và ông làm việc với một thói quen đó là đầu tiên phải có câu chuyện, có hình ảnh sau đó mới bắt tay vào sáng tác âm nhạc. Đây là lần đầu tiên phối nhạc cho một vở múa, ông thừa nhận : “Thật không đơn giản chút nào”, cách duy nhất mà ông có thể làm là thường xuyên gặp gỡ trò chuyện với Cheng Tsung-lung, tập thử một vài đoạn ngắn và từ đó dần dần tìm ra nguồn cảm hứng sáng tác.

Còn đối với Cheng Tsung-lung thì thường cũng phải có âm nhạc trước mới có thể sáng tác điệu múa, cho nên ông cũng gặp một thử thách không hề nhỏ. Cả hai cùng quyết định phá thông lệ phân chia công việc như trước kia, bắt tay nhau cùng sáng tác và cuối cùng kết quả đã vượt hơn sức tưởng tượng. Nhạc sĩ Lim Giong đã sử dụng các bài dân ca Hengchun kết hợp với 7 tổ khúc trong dòng nhạc điện tử hiện đại, phối hợp nhịp nhàng với điệu múa do Cheng Tsung-lung sáng tác, thành quả đạt được tuyệt vời đến nỗi Cheng Tsung-lung phải thốt lên : “ Quá tuyệt, không cần phải chỉnh sửa.”

Tuyệt tác mang tên “13 Tongues” cộng thêm giai điệu âm nhạc độc nhất vô nhị của Lim Giong, “Âm thanh” trong vở kịch múa “13 Tongues” giống như đóng một vai trò đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên Cheng Tsung-lung cho biết, “Âm thanh và cơ thể vốn dĩ trong cùng một khối”, ông đưa ra ví dụ : “Giống như một trẻ sơ sinh vừa mới ra đời, khi cất lên tiếng khóc oe oe thì đôi tay bé xíu cũng cùng một lúc múa may rất mạnh mẽ.”

So với “12” thì “13 Tongues” được tăng thêm một âm thanh, cũng giống như nhiều vai trò, nhiều âm thanh khác nhau tại Đài Loan, hãy im lặng lắng nghe và chăm chú nhìn thật kỹ, tiếng chuông ngân nga vang vọng, hình dáng lả lướt của các vũ công, tất cả đều là hình ảnh và âm thanh rất quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta tại Đài Loan.