กิจการแบบดั้งเดิมที่สืบทอดมา 3 ชั่วอายุคน ผ่านกาลเวลาเกินกว่า 100 ปี ฝ่าวิกฤตินับครั้งไม่ถ้วน เคยรุ่งเรืองสุดยอดและตกอับสุดยากเข็ญ บริษัทเต๋อฟง ลัมเบอร์ (Te Feng Lumber Co.,Ltd.) อาศัยวัสดุไม้ที่มีรูขุมขนอ่อนละมุน ต่อกรกับเหล็กและซีเมนต์ที่แข็งกระด้างเย็นชา อาศัยกระแสอนุรักษ์โลกและธรรมชาติ สร้างบ้านเรือนปลอดสารพิษ สร้างสถาปัตยกรรมด้วยวัสดุธรรมชาติ สร้างความรุ่งเรืองและยั่งยืนให้แก่กิจการค้าไม้สืบต่อไป

บริษัทเต๋อฟงคว้าแชมป์ในการประกวด “สถาปัตยกรรมที่อยู่อาศัยไต้หวัน ปี 2018” ด้วยผลงาน “Half-Half House” ที่ใช้เวลาก่อสร้างนาน 1 ปี ถือเป็นครั้งแรกของการประสานการออกแบบและก่อสร้างเป็นหนึ่งเดียว สร้างผลงานจากมุมมองของผู้อยู่อาศัยและทำให้สถาปัตยกรรมกลมกลืนกับภูมิทัศน์

กิจการแบบดั้งเดิมที่หลอมรวมอยู่ในวิถีชีวิตผู้คน

บริษัทเต๋อฟง ตั้งอยู่ที่ตำบลจู๋ซัน (竹山) เมืองหนานโถว ดำเนินกิจการค้าไม้มา 3 ชั่วอายุคน เริ่มจากยุคคุณปู่ทำการค้าขายถ่านไม้ รองเท้าไม้ ต่อมา ได้เช่าแปลงพื้นที่ป่าทำการตัดไม้และปลูกป่า ในยุคของคุณพ่อได้วิจัยพัฒนาเทคนิคการอบแห้ง ป้องกันหนอนแมลง ป้องกันผุกร่อน ป้องกันไฟ พยายามแปรรูปวัสดุไม้สู้วิกฤติกิจการค้าไม้ที่ตกต่ำ รุ่นหลานสืบทอดกิจการมุ่งเน้นนวัตกรรมสถาปัตยกรรมโครงสร้างไม้ พัฒนากิจการค้าไม้ให้รุ่งเรืองขึ้นอีกครั้ง และทุ่มเททางด้านอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

 “ในช่วงหลายพันปีที่ผ่านมา ไม้กับคนเกี่ยวพันกันอย่างแนบแน่นแยกไม่ออก” คุณหลี่เฉิงจง (李成宗) ประธานสหกรณ์ผู้ผลิตไม้หย่งหลง (永隆林業生產合作社) เมืองหนานโถว และเป็นทายาทรุ่นที่ 2 ของบริษัทเต๋อฟง เล่าเรื่องความหลังที่ยากลำบากของคุณพ่อในการก่อตั้งกิจการ

ปีค.ศ.1941 คุณหลี่โหย่วเต๋อ (李有德) ผู้ก่อตั้งบริษัทเต๋อฟง เริ่มต้นทำการค้าถ่านไม้ รองเท้าไม้ “คุณพ่อเคยผ่านยุคของการเปลี่ยนสกุลเงินจากเหรียญไต้หวันเก่าเป็นเหรียญไต้หวัน (NT$)” ในช่วงนั้นเกิดภาวะเงินเฟ้อ ราคาสินค้าพุ่งสูง เพื่อลดต้นทุน คุณหลี่โหย่วเต๋อขึ้นภูเขาซื้อไม้จากผู้ค้าโดยตรง และผันตนเองจากผู้ค้าระดับปลายน้ำขึ้นไปเป็นระดับต้นน้ำด้วยการเช่าแปลงพื้นที่ป่าทำกิจการป่าไม้ ต่อมาในปีค.ศ.1945 ได้จดทะเบียนเป็นบริษัทจำกัด เนื่องจากไต้หวันมีทรัพยากรป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ ในช่วงนั้นกิจการป่าไม้รุ่งเรืองมากจนใครๆ ก็อิจฉา แต่ภายใต้ภาพแห่งความโก้หรูกลับมีความเสี่ยงใหญ่หลวงแฝงอยู่ คุณหลี่เฉิงจงจำได้ว่า ตอนนั้นเขาอายุ 7 ขวบ คุณพ่อเร่งงานในช่วงก่อนตรุษจีน ต้องการขายไม้ออกไป

คุณพ่อระดมกำลังคนจำนวนมากขนไม้ลงจากภูเขากองวางริมแม่น้ำเพื่อรอเรือมาขน คาดไม่ถึงฝนตกหนักมาก ไม้ทั้งหมดหลไปตามกระแสน้ำ นอกจากสูญเสียต้นทุนและหยาดเหงื่อแรงกายแล้ว ยังจะต้องจ่ายค่าซื้อไม้ ค่าเปิดทาง ค่าตัดไม้ ค่าขนส่ง นับเป็นเงินมหาศาล แต่คุณหลี่โหย่วเต๋อเป็นผู้รักษาเครดิต เจอมรสุมครั้งนี้ต้องขายที่ขายบ้านใช้หนี้จนหมด จากนั้นพาลูกและภรรยาไปทำนาปลูกข้าว

 “เหมือนผีซ้ำด้ำพลอย” คุณหลี่เฉิงจงพูดด้วยรอยยิ้มทอดถอนใจ “ในปีนั้น เป็นเหตุการณ์ที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน ข้าวที่เก็บเกี่ยวเป็นข้าวเมล็ดฝ่อ” แต่เดิมคิดว่าจะอาศัยการเพาะปลูกพลิกผันชีวิตให้ดีขึ้น แต่ต้องกลับไปฟื้นฟูกิจการค้าไม้อีกครั้ง เนื่องจากในอดีตคุณหลี่โหย่วเต๋อเป็นผู้ที่รักษาเครดิต มีวาจาสัตย์ เพื่อนฝูงในวงการจึงให้โอกาสเขา ให้ยืมเงินค่าตัดไม้ “คุณพ่อบอกกับพวกเราว่า ความซื่อสัตย์เป็นต้นทุน แม้ว่าจับต้องไม่ได้” คุณหลี่เฉิงจงจดจำคำสอนของคุณพ่อและยังได้สั่งสอนลูกหลานต่อไป

ปรับปรุงคุณสมบัติวัสดุไม้ พลิกกิจการดั้งเดิมให้กลับมารุ่งเรืองใหม่

หลังจากที่คุณหลี่เฉิงจงสืบทอดกิจการของครอบครัว ความรุ่งเรืองคงอยู่เพียงไม่นาน “ถึงรุ่นของผม กิจการค้าไม้เริ่มซบเซา” นึกย้อนหลังในปีค.ศ.1981 อุตสาหกรรมเหล็กและโลหะมีความเฟื่องฟู งานก่อสร้างใช้เหล็กเป็นหลัก “ในช่วงนั้นร้านค้าไม้ที่จู๋ซันจาก 100 กว่าราย เหลืออยู่เพียง 10 ราย” คุณหลี่เฉิงจงยังพยายามกัดฟันสู้ขบคิดหาทางอยู่รอด

“ขอบคุณอย่างมากต่อการช่วยเหลือจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีผิงตงและมหาวิทยาลัยแห่งชาติไต้หวัน” ทำให้เทคนิคการแปรรูปไม้ของบริษัทเต๋อฟงก้าวหน้าอย่างรวดเร็วหลังได้รับการแนะนำ

ภายใต้การวิจัยพัฒนาของ ศ.อู๋เสวียตั้น (吳學旦) การอบไม้จากเดิม 30 วัน ลดเหลือ 3 วัน เทคนิคการรักษาไม้ด้วยการอบแห้งอุณหภูมิสูง ไม่เพียงลดเวลาสั้นลง ยังทำให้คุณภาพสูงขึ้นด้วย บริษัทเต๋อฟงจึงพลิกวิกฤติเป็นโอกาส

 “ไม้แต่ละชนิดสามารถนำไปใช้ประโยชน์ให้เหมาะสมที่สุดของมันเอง”บริษัทเต๋อฟงทำการปรับปรุงคุณสมบัติวัสดุไม้อย่างประณีต ประสานเทคโนโลยีผลิตไม้กับเทคนิคก่อสร้างผ่านการรับรองคุณภาพ ISO 9001 ในปี 2009 ต่อมาในปีค.ศ.2010 ไม้กลูแลม หรือไม้ประสานเพื่องานโครงสร้าง (structural glued laminated timber, GLULAM) ของบริษัทเต๋อฟงผ่านการรับรองคุณภาพจาก Chinese Wood Construction Buildings Association และยังเป็นหนึ่งเดียวของไต้หวันที่สอดคล้องมาตรฐานแห่งชาติ CNS11031

ต้นไม้นิรนาม คุณค่ายิ่งใหญ่

“เรียกว่าไม้นิรนาม ผู้คนจะได้ไม่ยึดติดกับไม้ราคาแพง” ในความเป็นจริงต้นไม้ทุกชนิดล้วนแต่มีคุณค่า แม้ว่าเป็นไม้นิรนาม หากนำมาใช้อย่างเหมาะสมก็เป็นไม้ที่ดีทั้งนั้น

“ทุกส่วนของต้นไม้ล้วนมีค่า แม้แต่เศษผง” คุณหลี่เฉิงจงเห็นเศษปลายไม้ที่เหลือจากการตัดในโรงงานแล้วคิดถึงในอดีตคุณพ่อเคยประดิษฐ์เครื่องใช้จากไม้ จึงต้องการคืนกำไรให้สังคม  เขาได้เข้าร่วมโครงการพัฒนาศิลปหัตถกรรมชุมชนตั้งแต่ 20 ปีที่แล้ว เป็นโครงการที่สถาบันวิจัยและพัฒนาศิลปหัตถกรรมไต้หวันให้การส่งเสริม โดยการใช้วัสดุที่มีอยู่ผสานกับจุดเด่นในท้องถิ่นส่งเสริมการพัฒนาชุมชนให้กลายเป็นอุตสาหกรรมวัฒนธรรมช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจในท้องถิ่น

ประสานรวมอย่างสร้างสรรค์ ทลายขีดจำกัดโครงสร้างไม้

“เหตุการณ์แผ่นดินไหวเมื่อ 21 กันยายน ค.ศ.1999 บ้านของพวกเราพังถล่มเช่นกัน” คุณหลี่เหวินสง (李文雄) และหลี่เยว่ฟง (李岳峰) สองพี่น้องรับผิดชอบสร้างบ้านขึ้นมาใหม่ “ต้องเริ่มต้นเรียนรู้ใหม่ใช้เวลา 3 ปีจึงสร้างเสร็จ” ความลึกซึ้งของสถาปัตยกรรมโครงสร้างไม้ ส่งผลให้คุณหลี่เหวินสงหลงใหลและได้ทุ่มเทเวลาเพื่อศึกษาค้นคว้า

“คนทั่วไปจะรู้สึกว่าโครงสร้างไม้ไม่แข็งแรง แต่ปัจจุบันเทคโนโลยีช่วยได้” บริษัทเต๋อฟงใช้เทคนิคกระบวนการปลอดพิษหรือสารพิษต่ำ ทำให้ไม้คงทน ต่อต้านหนอนแมลง เทคนิคการรักษาไม้ด้วยเกลือบอเรตเป็นมิตรกับธรรมชาติของบริษัทเต๋อฟงมีคุณภาพได้มาตรฐานทนทานการเผาไหม้ระดับ 3 ของกระทรวงมหาดไทยไต้หวัน ทำให้ได้รับความเชื่อถือในตลาด

ปีค.ศ.2005 บริษัทเต๋อฟงได้ขยายเข้าสู่ธุรกิจการก่อสร้าง ในช่วง 10 กว่าปีที่ผ่านมา รับเหมา 50 กว่าโครงการทั่วไต้หวัน แม้แต่แคนาดาหรือเซินเจิ้นก็ไปมาแล้ว ได้สร้างผลงานสถาปัตยกรรมโดดเด่นจำนวนมาก

“ไม้สามารถดัดแปลงเป็นรูปทรงต่าง ๆ ได้มากมาย” ปีค.ศ.2009 บริษัทเต๋อฟงร่วมมือกับสถาปนิกเจียงเล่อจิ้ง (姜樂靜) สร้างหลังคาโรงพลศึกษาโรงเรียนประถมต้าตุน นครไทจง (台中大墩國小) ใช้ไม้กลูแลมระยะโค้ง 40 เมตร นับเป็นโครงการแรกที่ใช้ไม้กลูแลมผลิตในไต้หวัน

ปีค.ศ.2016 ได้สร้างห้องโถงใหญ่ของสถานีรถไฟฉือส้าง 
(池上) เมืองไถตง คานเดี่ยวโค้งยาว 8.5 เมตร ถือเป็นไม้กลูแลมผลิตในไต้หวันขนาดใหญ่ที่สุด ปริมาตรเกินกว่า 100 ลูกบาศก์เมตร ติดตั้งโดยฝังแผ่นเหล็กไว้ข้างใน ยึดให้แน่นโดยใช้สลักเสียดทาน (friction bolt) เป็นเทคนิคก่อสร้างพิเศษที่รับประกันความปลอดภัยโครงสร้าง จัดเป็นการทลายขีดจำกัดสถาปัตยกรรมโครงสร้างไม้ครั้งแล้วครั้งเล่า

เทคนิคก่อสร้างสมัยใหม่ นวัตกรรมบ้านดีโครงสร้างไม้

สำหรับโครงการ Half-Half House ถือเป็นการเปลี่ยนรูปแบบการดำเนินธุรกิจของบริษัทเต๋อฟง เข้าร่วมประกวดเป็นครั้งแรกก็สร้างความตื่นตะลึง สามารถคว้าแชมป์สถาปัตยกรรมที่อยู่อาศัยไต้หวัน ปี 2018 โครงการ Half-Half House ใช้ตัวล็อคคุณภาพสูงแทนการใช้เดือยแบบดั้งเดิม ทำให้โครงสร้างมีความทันสมัยและแข็งแรงทนทานมากขึ้น

โครงการ Half-Half House กลมกลืนกับสภาพแวดล้อม ใช้ไม้ 6-7 ชนิด มีกลิ่นไม้หอมโชย ดูแล้วสูงส่งมีรสนิยมและคำนึงถึงการใช้สอยด้วย

ผ่านพ้นจากการถูกต่อต้านกลายเป็นการยอมรับ จากที่ไม่คุ้นเคยพัฒนาจนกลายเป็นเชี่ยวชาญ คุณหลี่เหวินสงและคุณหลี่เยว่ฟงทายาทรุ่นที่ 3 ก้าวออกจากการทำธุรกิจแบบตั้งรับ ใช้นวัตกรรมขยายกิจการรุดหน้าสู่อนาคต “ไม้ดูดซับคาร์บอนได้สูงมาก หากสะสมคาร์บอนไว้ในไม้ เป็นการสกัดกั้นแหล่งคาร์บอน ก็คือการประหยัดพลังงานลดคาร์บอน” ลดปริมาณการใช้เหล็ก ก็จะลดมลภาวะจากการถลุงเหล็กด้วย ความมุ่งมั่นปกปักโลก ส่งผลให้บริษัทเต๋อฟงดึงดูดกลุ่มคนรุ่นใหม่ไฟแรงและมีความเชี่ยวชาญเข้าร่วมทีมกว่า 30 คน

“ไต้หวันมีศักยภาพที่ดี แต่ไม่มีการบูรณาการ” หากเทคนิคการทำงานที่ดีสืบทอดมาพันปีประสานกับชิ้นส่วนคุณภาพสูงจะรุดหน้าได้อย่างรวดเร็วแน่นอน ไต้หวันผลิตสินค้าตามคำสั่งลูกค้าได้ เทคนิคการเชื่อมต่อมีความละเอียดประณีตไม่แพ้ต่างประเทศ ช่างชำนาญอาวุโสยังมีอยู่แต่ขาดผู้สืบทอด “ผมหวังว่าจะมีการจัดระบบเทคนิคการทำงาน” เมื่อชิ้นส่วนและขั้นตอนเข้าที่แล้ว จะแก้ข้อจำกัดการก่อสร้างด้วยไม้ที่มีค่าใช้จ่ายสูงและใช้เวลานาน นี่คือความคิดของบริษัทเต๋อฟง ต้องการสร้างโอกาสให้ผู้คนได้อยู่อาศัยในบ้านดีโครงสร้างไม้